مفهوم «فِراست» در گفتمانِ عرفي و عرفاني

Rereading the concept of “Physiognomy” in Secular and Mythical Discourses

چكيده «فراست» از مفاهيمي است كه به دليل تعلق به ساحت‌ها، طبقات، گفتمان‌ها و ايديولوژي‌هاي مختلف، به‌طور همزمان در شبكه‌هاي مختلف مفهومي قرار مي‌گيرند. با تامل در حوزه‌هاي كاربرد و نظام اصطلاح‌شناسي آن مي‌توان دست‌كم به دو گفتمان متفاوت، يعني گفتمان عرفي- تجربي و گفتمان عرفاني رسيد. در اين مقاله پس از ذكر معناي قاموسيِ فِراست، حوزه معناييِ هريك از اين دو گفتمان را با همبسته‌هاي مفهومي آنها بازمي‌نماييم. ابتدا به بررسي آثار اين دو حوزه مي‌پردازيم. سپس به‌طور خاص از آرا ِ مولوي در مثنوي براساس «حديثِ فِراست» استفاده مي‌كنيم. اين حديث در معرفت شناسيِ عرفاني/ مثنوي از احاديثِ كليدي است، و سرشتِ «تابشي- انعكاسيِ» فِراست، بصيرت و معرفتِ مبتني‌بر تجربه هايِ وجودي- شهودي عرفا و ارتباط آنها با موضوعاتي چون «پيش آگاهي»، «غيب بيني» و «انديشه خواني» را تبيين مي‌كند. همان‌طوركه بر جداسازي اين گفتمان از آن ديگري اصرار مي‌ورزد.

“Physiognomy”, due to its concern with various categories, domains, ideologies and discourses, enters into different conceptual networks. Considering its correlated terms and functions, one comes to two distinctive areas, namely secular-experimental discourse, and mystical discourse. This article, after describing the lexical meaning of “Physiognomy”, explains the sphere of the two mentioned discourses and their conceptual correlates. In fact, it firstly discusses the works in these areas, and secondly studies Mowlavi’s ideas following “Physiognomy Traddition”. This is a key exemplum in understanding the mysticism of Mathnavi which determines the “radiative-reflective” nature of Physiognomy, the insight of mystics originating from their existential-intuitive experience, and its relation to “Prescience”, “Divination” and “Thought reading (Telepathy)”, while distinguishing the mystical discourse from the secular discourse.