جستاري فقهي حقوقي پيرامون عضل در نكاح باكره رشيده

قانونگذار براي پرهيز از عواقب ناشي از بي تجربگي و غلبه حرارت ناشي از تاثير عواطف و احساسات در دختر جواني كه سابقه زناشويي ندارد، اذن پدر را به عنوان دلسوزترين فرد براي تشخيص مصالح وي، لازم شمرده است. اما به هر حال اين مساله يكي از مسايل اختلافي در فقه است. پدر و جدّ پدري بر نكاح بالغه ي رشيده اي كه ثيّبه باشد، ولايت ندارند، اما اگر بالغه ي رشيده، باكره باشد، داراي اقوالي است. كليه فقهايي كه اجازه ولي را در نكاح دختر باكره معتبر مي دانند اضافه مي كنند كه اعتبار اجازه ولي تنها در صورتي است كه ولي بدون علت موجّه، از دادن اجازه مضايقه ننمايد. لكن چنانچه ولي با وجود خواستگار شايسته و متناسب و تمايل متقابل دختر، از دادن اجازه خودداري كند، در اين صورت اعتبار اجازه او ساقط مي گردد. اين عمل را در اصطلاح فقهي «عَضل» گويند. اما اگر ولي، دختر را از تزويج با غيركفو منع كند اين امر را عضل نمي نامند. در اين پژوهش، بعد از مفـهوم شناسي واژه هـا، در يك مطالعه تطبيقي بين مذاهب اماميه و اهل سنت به بررسي عضل، به عنوان مهم ترين مورد سقوط ولايت ولي در نكـاح باكره رشيـده، مي پردازيم. در انتها به نقد و بررسي ديدگاه حقوق ايران نيز خواهيم پرداخت.

To prevent the consequences of inexperience and prevalence of fervor resulting from emotions and sentiments in a young girl who is unfamiliar with marital affairs, the legislator has deemed as necessary the permission [for marriage] by the girl’s father as the most compassionate person in recognition of her interests. However, this is a controversial issue in jurisprudence. The father and paternal grandfather have no authority over the marriage of the grown-up female who is divorced or non-virgin (thayyiba); but there are some views in case she is a grown-up virgin. All the jurists who regard the guardian (wali)’s permission in marriage of the virgin girl as valid go on to say that the guardian’s permission is valid only if the guardian does not refrain from giving permission without an excused reason. However, if the guardian refuses to give permission despite the existence of a competent suitor and the girl’s willingness, in that case the validity of his permission is voided. Nevertheless, if the guardian prohibits the girl from getting married to someone incompatible or equal to her (in marriage), this prohibition is called ‘adl. In this paper, following the conceptology of the terms and through a comparative study of the Imami and Sunni schools, we will examine the term ‘adl as the most important instance of the lapse of authority (wilaya) of the guardian in the marriage of a grown-up virgin. In conclusion, we will critically review the viewpoint of the Iranian law in this respect.