برآورد تبخير و تعرّق گياه مرجع با استفاده از روش فايو-پنمن- مانتيث و پهنه‌بندي آن در استان يزد

Estimation of reference evapotranspiration using FAO-Penman-Monteithmethod and its zonation in Yazd province

كشور ايران جز مناطق خشك و نيمه خشك جهان است و با محدوديت شديد منابع آب مواجه است. تعيين تبخير و تعرّق كه يكي از اجزاي اصلي چرخه هيدرولوژي مي باشد. بسياري از مطالعات از جمله توازن هيدرولوژيك آب، طراحي و مديريت سيستم‌هاي آبياري، شبيه‌سازي ميزان محصول و مديريت منابع آب از اهميت بالايي برخوردار است. در حال حاضر روش هاي گوناگوني براي محاسبه تبخير و تعرق گياه مرجع وجود دارد. بر اساس نتايج مطالعات انجام شده در مناطق مختلف، پس از دستگاه‌هاي لايسيمتر وزني، روش فايو- پنمن- مانتيث، هم در شرايط آب و هوايي خشك و هم در شرايط آب و هوايي مرطوب، به عنوان دقيق‌ترين روش معرفي شده است. در اين مطالعه تبخير و تعرق گياه مرجع با استفاده از روش فايو- پنمن- مانتيث در 29 ايستگاه كليماتولوژي و سينوپتيك انتخاب شده در استان يزد محاسبه شد. سپس با برقراري ارتباط بين پارامتر تبخير و تعرق با ارتفاع و همچنين روش عكس مجذور فاصله نقشه هاي مقادير تبخير و تعرق گياه مرجع در سطح استان پهنه‌بندي گرديد. نشان داد كه مناطق مركزي، جنوبي و برخي نواحي غربي استان از شدت تبخير و تعرق بيشتري نسبت به مناطق شمالي و شرقي برخوردار هستند.

Iran is a part of the worldʹs arid and semi-arid areas and encounters severe lack of water resources. Evapotranspiration is a major component of the hydrological cycle and its precise determination has a high importance in the studies of hydrological balance measurement, design and management of irrigation systems, product yield simulation and design and water resources management. At present, there are various methods for calculating the reference evapotranspiration. According to some researches, FAO-Penman-Monteith method is the most accurate method for the estimating of both dry and wet weather conditions after lysimeter weight method. In this study, the amount of reference evapotranspiration was calculated using FAO-Penman-Monteith method in 29 selected synoptic and climatology stations in Yazd. Then, they were classified in two ways: Firstly, through an establishment of a relationship between evapotranspiration parameters and height, and secondly, through Inverse Distance Weighting (IDW). Finally, variations of reference evapotranspiration in different land cover throughout the province were analyzed. Method Reference evapotranspiration maps show that the amount of evapotranspiration is higher in central, southern and some western areas of the province than in northern and eastern areas.