تبيين تلازم مطلق‌گرايي و واقع‌گرايي

A Review of the Interrelation between Absolutism and Realism

يكي از شيوه‌هاي دسته‌بندي مكاتب اخلاقي، تقسيم اين مكاتب به واقع‌گرايي و غيرواقع‌گرايي بر اساس نظريه‌هاي مربوط به فرا اخلاق است. هر يك از مكاتب واقع‌گرا و غيرواقع‌گرا، لوازم و پيامدهايي را در پي دارند. از جمله لوازم و پيامدهاي واقع‌گرايي اخلاقي، مطلق‌گرايي اخلاقي عنوان شده است. در اين نوشتار تلاش شده تا ضمن اشاره به منبع اين تقسيم‌بندي و ارايه تعريف مورد قبول از واقع‌گرايي اخلاقي و بيان مراد خود از مطلق‌گرايي و تفاوت آن با نسبي‌گرايي اخلاقي، با استفاده از نظريه‌هاي انديشمندان اسلامي معاصر، پاسخ قانع‌كننده‌اي براي سوال اصلي اين نوشتار مبني بر اينكه «آيا مي‌توان جاودانه بودن اصول ارزش‌هاي اخلاقي را اثبات كرد؟» و نيز «نحوه استنتاج جاودانه بودن اين اصول از واقع‌گرايي اخلاقي چگونه است؟» ارايه شود. بر اين اساس، ضمن انتخاب ديدگاه خود مبني بر مطلق‌گرايي حداقلي، ديدگاه سه انديشمند اسلامي معاصر، يعني شهيد مطهّري، آيت‌الله جوادي آملي و آيت‌الله مصباح كه هر كدام تلاش كرده‌اند تا با تبييني متفاوت، مطلق‌گرايي و جاودانه بودن احكام اخلاقي را اثبات كنند، نقد و بررسي شده و اين نتيجه به دست آمده كه در مجموع، مطلق‌گرايي اخلاقي مي‌تواند به عنوان يكي از پيامدها و لوازم واقع‌گرايي اخلاقي مورد توجه قرار گيرد و دست‌كم با توجه به تبيين آيت‌الله مصباح اين مهم دست يافتني است.

One of the ways of classifying moral schools is dividing them into the two catagories proposed by the theories of meta-ethics: realistic and non-realistic schools. Each of these schools has consequences. Moral absolutism is among the outcomes of moral realism. Referring to the source of this classification, providing a sound definition of moral realism and explaining the meaning of absolutism in the light of the views of contemporary Muslim scholars, the present paper provides a cogent answer to the main questions in this essay: "Can we confirm the idea of the eternality of the principles of moral values"?, and " How can we infer the eternality of these principles from moral realism"? The views of three contemporary Muslim scholars, that is, Martyr Motahhari (may Godʹs mercy be upon him), Ayatollah Jawadi Amoli (may God exalt him), and Ayatollah Misbah (may God prolong his life), have been criticized and analyzed. Each of them has tried to establish the idea of absolutism and ernality of moral percepts though each one provides a different explanation. The findings show that in general moral absolutism is considered as one of the outcomes and necessities of moral realism.