بررسي مقايسه‌اي مدل هاي ICD و ESAs به منظور تهيه نقشه بيابان‌زايي در منطقه نياتك سيستان

Comparison of ICD and ESAs models to desertification map in the Nyatk region of Sistan

بيابان‌زايي1 نتيجه يك سري فرايند‌هاي مهمي است كه دو عامل تغييرات اقليمي و فعاليت هاي بشري جز مهمترين اين فرايند‌ها مي‌باشند. مناطق خشك و نيمه خشك سطح وسيعي از كشور را اشغال مي كنند. منطقه سيستان به عنوان نمونه‌اي بارز از مناطق بياباني كشور مي‌باشد و فرسايش بادي از مهمترين عوامل تخريب و هدررفت خاك در اين منطقه به حساب مي‌آيد، از اين رو، پهنه بندي خطر بيابان‌زايي با استفاده از دو مدل ICD 2 و مدل ESAs 3 مورد ارزيابي قرار گيرد. براي اين كار ابتدا عوامل موثر بر فرايند بيابان‌زايي با توجه به شرايط منطقه شناسايي شده و با استفاده از جداول مربوطه مورد ارزيابي قرار گرفته است. با توجه به شرايط منطقه، مشخص شده كه چهار عامل پوشش گياهي، خاك، اقليم و مديريت كاربري اراضي از جمله عوامل اصلي موثر بر اين فرايند مي‌باشند. نتايج بدست آمده از دو روش ارزيابي انجام شده نشان مي‌دهد كه روش ICD شدت بيابان‌زايي منطقه را در چهار طبقه آرام (6/625 هكتار معادل 13درصد كل منطقه)، متوسط (7/1502 هكتار معادل 32درصد از كل منطقه)، زياد (3/1962 هكتار معادل 7/40درصد كل منطقه) و طبقه شديد (/730 هكتار معادل 2/15درصد كل منطقه) طبقه‌بندي كرده و روش ESAs منطقه مورد مطالعه را فقط در طبقه بحراني قرار داده است. بطوري كه 68 درصد از منطقه در زير طبقه بحراني شديد C3، كمتر از 1 درصد از منطقه در طبقه بحراني متوسط C2 و 31 درصد از منطقه در زير طبقه بحراني كم C1 قرار دارد. با توجه به شرايط منطقه نتايج ارايه شده در روش ICD كه در بالا ذكر شده‌اند چندان با واقعيت مطابقت نداشته زيرا در اين روش محدوده‌هايي از منطقه در طبقه‌هاي غير حساس يا آرام طبقه‌بندي شده اند. اما همانطور كه مشخص است و در منطقه مورد مطالعه قابل مشاهده مي‌باشد، در نقشه تهيه شده از روش ESAs، منطقه كاملاً در زيرطبقه هاي بحراني طبقه‌بندي شده و با شرايط طبيعي منطقه كاملاً مطابقت دارد.

Desertification is the consequence of a series of important processes which two factors of climate changes and human activities are the most important ones. Arid and semi-arid regions occupy the vast area of Iran. ُSistan region is one typical sample of desert regions of Iran and wind erosion is the most important factor of land degradation and soil deterioration in this region. Hence two models of ICD and ESA???s are used to evaluate desertification danger zoning. For this purpose, at first, factors affecting desertification are identified by noting the region conditions and evaluated by using the relevant tables. By noting the region conditions, it became known that four factors of vegetation, soil, and climate and land use management are the primary factors affecting desertification process. The results obtained from these two models indicate ICD model classify desertification intensity in four classes of mild, and medium, high, and intensive totally occupied 13% (625.6 ha), 32% (1502.7 ha), 40.7% (1962.3 ha), and 15.2% (730 ha), respectively. In addition, ESAs model classifies the region in critical class only, so that 68% of the region is placed in intensive critical sub-class (C3), less than 1% in medium critical sub-class (C2), and 31% in low critical sub-class. By noting the region conditions, the obtained results from ICD model, do not have conformity with reality, because the limits of the region have been classified in insensitive or mild classes. But as it is known and observable in the study area, in the map prepared by ESAs model, the region is completely classified in critical sub-classes that have absolute conformity with the natural conditions of the region.