تنوع رويكردهاي نظري در عرصه تعمير و مرمت كاشيكاري معرق و هفت رنگ و چالش هاي ناشي از آن در حفاظت آثار ايران

Diversity of theoretical approaches in restoration and traditional maintenance of Persian tile-workings (Moaragh and Haft Rang) and its effect on the conservation of Iranian historical monuments

كاشيكاري جايگاه ويژه اي در معماري ايراني دارد، به همين دليل طي سده اخير افراد بومي و كارشناسان بين المللي حساسيت خاصي براي حفاظت از آن به خرج داده اند. رابطه كهن ميان اين آثار و هنرمنداني كه مسيوليت تعمير و نگهداري آن ها را بر عهده داشتند، در چند دهه اخير به سبب تحولات عميق و ناگهاني اقتصادي و اصول فني، در كنار ورود ارزش هاي وام گرفته شده از جنبش جهاني حفاظت دگرگون شد. اين امر به ظهور رويكردهاي متنوع و گاه متناقضي انجاميد كه در غياب چهارچوب نظري جامعي براي تحليل آن ها، مشكلات بسياري را در عرصه پژوهش، نقد و اجراي حفاظت به دنبال داشته است. در مقاله حاضر با تحليل محتوايي مجموعه پژوهش هاي انجام-شده در حوزه حفاظت كاشيكاري هفت رنگ و معرق با تاكيد بر تجربه سي ساله دانشكده مرمت در اصفهان، كه مصداقي از توليد علمي كشور در اين زمينه است، به بازشناسي سه جهت گيري اصلي در عرصه نظريه پردازي حفاظت كاشي پرداخته ايم كه عبارت اند از: (الف) تداوم تعميرات سنتي و بومي، (ب) جريان شكل گرفته بر پايه نظريه هاي جهاني حفاظت، و (ج) جريان مبتني بر مطالعات آزمايشگاهي جهت احيا ظاهري كاشي هاي فرسوده. هم چنين، ضمن تحليل نقاط قوت و ضعف هريك از اين رويكردها در تبيين و نقد روند موجود در حفاظت از كاشيكاري ضرورت وجود رويكردي جامع تر براي حفظ يك پارچگي تاريخي- فرهنگي اين آثار مطرح شده است.