وقوع نماتد سيست طلايي سيب‌زميني (Globodera rostochiensis) و پراكنش آن در استان همدان

Occurrence of Potato Golden Cyst Nematode in Iran and its Distribution in Hamadan Province

سيب‌زميني با سطح زير كشت حدود 26000 هكتار در استان همدان داراي اهميت ويژه‌اي بوده و سهم مهمي در اقتصاد منطقه و ملي دارد. طي بررسي‌هايي كه در بهار و تابستان 1387 از مزارع سيب‌زميني شهرستان بهار صورت گرفت، در قسمت هايي از مزارع با سطح حدود 10 تا 200 متر مربع به صورت لكه اي علامت هاي كم رشدي و كمبود شديد مواد غذايي مشاهده و برگ‌هاي گياهان آلوده چرمي، زبر و دچار پيري زودرس و مرگ شده بودند. در نمونه‌برداري از گياهان آلوده و بررسي ريشه ها، نماتدهاي ماده به شكل سيست در سطح ريشه‌ها مشاهده شد. در آزمايشگاه لاروهاي سن دو با استفاده از روش سانتريفوژ استخراج و سيست‌ها در زير ميكروسكوپ تشريح از سطح ريشه‌ها جدا شدند. پس از بررسي مشخصات ريخت‌شناسي و ريخت‌سنجي سيست‌ها و لاروهاي سن دوم گونه Globodera rostochiensis (Wollenweber, 1923) Behrens,1975 در نمونه‌هاي آلوده تشخيص داده شد. شناسايي مولكولي نيز با استفاده از پرايمرهاي اختصاصي گونه‌هاي G. rostochiensis و G. pallida انجام گرفت كه نتايج مطالعه ميكروسكوپي را در تاييد گونه G. rostochiensis تكميل نمود. با توجه به اهميت اين نماتد قرنطينه‌اي و خسارت زا، بررسي و نمونه برداري از كليه مزارع سيب‌زميني استان انجام گرفت و پراكنش بيماري در منطقه تعيين گرديد. از بيش از 90 درصد بوته هاي آلوده به نماتد قارچ عامل بيماري شانكر رايزوكتونيايي جداسازي شده و ميانگين شدت توسعه شانكر در ساقه هاي زيرزميني براساس شاخص آلودگي(صفر تا چهار) 9/2 تعيين گرديد كه ممكن است مبين بر هم كنش مثبت بين دو عامل بيمارگر فوق باشد. ميزان پراكنش نماتد در شهرستان بهار 81 مزرعه آلوده به وسعت 450 هكتار با تراكم آلودگي 213 لارو و تخم در هر گرم خاك و در شهرستان همدان 9 مزرعه آلوده به وسعت 73 هكتار با تراكم 100 لارو و تخم در هر گرم خاك بود.

The total area under cultivation of potato in Hamadan province is about 26000 hectares that has high economic importance role in the region. In a survey in June 2008 patches of about 200 m2 poor growth were observed in three potato fields. Potato plants in these areas exhibited symptoms of severely nutrient deficiency along with chlorosis and wilting. Roots of infected plants showed white, golden mature females and brown cysts. Soil and root samples were transferred to the laboratory and processed by centrifugal floatation technique. The morphological and morphometrical characters of second stages juveniles and perineal area of cysts were determined by light microscope. On the basis of the characters Globodera rostochiensis was identified. Complementary diagnosis was done by species specific primers. Potato golden cyst Nematode is the most important pest on potato that can cause a major yield losses in potato crops up to 80 - 100%. Since introduction of PCN to other potato fields could cause remarkable yield losses therefore, implementation of quarantine regulations in infested fields in order to control and eradicate the infestation is necessary. Rhizoctonia solani the causal agent of the Rhizoctonia stem and stolon canker was isolated from 90% of infected potato plants with G. rostochiensis, the canker scale was determined 2.9. This preliminary study showed possible interactions between Rhizoctonia solani and potato cyst nematode. In Bahar city 81 fields with 450 hectars area and in Hamedan city 9 fields with 73 hectars area were infected.