اثرات دوركنندگي عصاره‎هاي گياهان خرزهره (Nerium oleander L.)اسطوخودوس (Lavandula officinalis L.) و آنغوزه (Ferula assafoetida L.) روي شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst)

شپشه آرد يكي از آفات مهم محصولات انباري، به خصوص آرد است كه باعث خسارت اقتصادي بر كميت و كيفيت آرد مي‌شود. از آنجا كه استفاده از دوركننده‌ها مي‌تواند يكي از روشهاي نوين در كنترل آفات انباري به‌حساب آيد، در اين پژوهش قدرت دوركنندگي عصاره‎هاي برگ، گل قرمز و گل سفيد خرزهره (Nerium oleander L.)، برگ اسطوخودوس (Lavandula officinalis L.) و صمغ آنغوزه (Ferula assafoetida L.) در شرايط اتاق رشد، در دماي 1±28 درجه سانتي‎گراد و رطوبت نسبي 80-70 درصد و در تاريكي روي حشرات كامل شپشه آرد مورد ارزيابي قرار گرفت. براي تعيين درصد دوركنندگي، از كاغذ‎هاي صافي آغشته به غلظت‎‎‎هاي مختلف عصاره‎هاي گياهي استفاده شد. هر كاغذ صافي به دو نيمه مساوي تقسيم شد. هر نيمه به‌طور جداگانه با غلظت‎هاي 99/1، 98/3، 94/11، 90/19 و 78/27 ميكروليتر بر سانتي‌متر مربع آغشته شد. نيمه ديگر به عنوان شاهد فقط با حلال استون آغشته گرديد. سپس، دو نيمه كاغذ توسط چسب نواري به هم متصل شده و در پتري‌ديش (قطر 8 سانتي‌متر) قرار گرفتند. در هر پتري‌ديش 20 حشره كامل شپشه آرد را در وسط كاغذ صافي قرار داده و تعداد حشرات كامل موجود روي هر نيمه، هر يك ساعت تا پنج ساعت مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد كه عصاره صمغ آنغوزه نسبت به عصاره‎هاي برگ، گل قرمز و گل سفيد خرزهره و برگ اسطوخودوس به طور معني‌داري داراي قدرت دوركنندگي بسيار بالايي بود. به‌طوري كه درصد دوركنندگي اين عصاره روي شپشه آرد در غلظت 78/27 ميكروليتر بر سانتي‌متر مربع پس از دو ساعت 75/98 درصد بود. كمترين درصد دوركنندگي (5/5 درصد) در غلظت 99/1 ميكروليتر بر سانتي‌متر مربع در عصاره برگ اسطوخودوس ديده شد. در تمام موارد با افزايش غلظت، قدرت دوركنندگي افزايش يافت و با گذشت زمان در طي پنج ساعت از قدرت آن كاسته نشد.

Red flour beetle Tribolium castaneum is a major pest of stored products especially cereal flour depreciating the quantity and quality of the food economically. The application of repellents could be considered as a new control method in storage. In this study repellent activity of extracts from leaf, red and white flowers of Nerium oleander, Lavandula officinalis leaves and Ferula assafoetida gum was assayed on T. castaneum. Experiments were conducted in dark condition at 27±1?C and 70-80% RH. To determine percentage repellency (PR), filter paper disks were impregnated with different concentrations of plant extracts. Each filter paper was divided into two equal parts. Then, each half-disk was separately added by extract dilutions (1.99, 3.98, 11.94, 19.90 and 27.78 ?l/cm2) or acetone as control. Each treated half-disk was then attached lengthwise edge-to-edge, to a control half-disk with adhesive tape and placed in a petri dish (8cm diam.). Twenty adult insects were released in the middle of each filter paper, and the insects that settled on each half, were counted after 1 h and then at hourly intervals for 5h. The results showed that the repellency of Ferula gum was significantly higher than that of remaining extracts. The highest PR (98.75%) was observed in the Ferula gum in the concentration of 27.78 ?l/cm2. While, the lowest PR (5.5%) was shown in the Lavandula leaf extract in 1.99 ?l/cm2. Repellency increased with concentration in all cases, the repellent effect did not decreased with time over the 5-h experimental period.