بررسي مقايسه‌اي اثر اسانس دو گياهC. B. Clarke Carum copticum و Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt. بر بازدارندگي تخم‌گذاري سوسك چهار نقطه‌اي حبوبات (Callosobruchus maculatus) در شرايط آزمايش

در سالهاي اخير، استفاده از مشتقات گياهان به عنوان جايگزين سموم شيميايي در كنترل آفات بسيار مورد توجه قرار گرفته است. در ميان اين مشتقات اسانسهاي گياهي مورد توجه مي‌باشند. اين تركيبات به صورت سموم تدخيني، حشره‌كشهاي تماسي، دوركننده‌ها و بازدارنده تغذيه و ميزان تخم‌ريزي عمل كرده و رشد جمعيت حشره را تحت تاثير مي‌گذارند. موضوع اين پژوهش بررسي اثر اسانس دو گياه دارويي Carum copticum C. B. Clarke از خانواده چتريان (Apiaceae) و Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt. از خانواده شاه‌پسند (Verbenaceae) بر ميزان باروري و تخم‌گذاري سوسك چهار نقطه‌اي حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera.: Bruchidae) مي‌باشد. آزمايش در شرايط دمايي 1±27 و رطوبت نسبي 5±60 درصد و تاريكي و در 6 غلظت (از 02/0 تا 5/0 ميكروليتر اسانس در هر گرم بذر) انجام شد. اسانسها به روش تقطير با آب از بذور زنيان (Carum copticum) و برگهاي هنده بيد (Vitex pseudo-negundo) استخراج گرديدند. در هر يك از ظروف آزمايش، دو جفت حشره بالغ نر و ماده كه حاوي 10 گرم دانه ماش بود ريخته شد. بررسيها نشان داد كه ميزان بازدارندگي تخم‌ريزي اسانس زنيان بيشتر از هنده بيد مي‌باشد. ميزان بازدارندگي تخم‌ريزي در بالاترين غلظت (5/0 ميكروليتر اسانس در هر گرم بذر) اسانس زنيان 100 درصد و هنده بيد 33/76 درصد محاسبه گرديد. نتايج اين آزمايش نشان مي‌دهد كه اسانسهاي گياهي مورد آزمايش در غلظتهاي زير كشنده داراي اثر بازدارندگي تخم‌ريزي هستند.

Recently, there has been a growing interest in research concerning the possible use of plant extracts as alternatives to synthetic insecticides. Essential oils are among the best-known substances tested against insects. These compounds may act as fumigants, contact insecticides, repellents, antifeedants and may affect growth and development of the insect. The objective of the present study was to test the possible properties of, medicinal plants, Carum copticum C. B. Clarke (Apiaceae) and Vitex pseudo-negundo (Haussk) Hand. I. MZT. (Verbenaceae) essential oil vapors against Callosobruchus maculatus (F.) to elucidate their deterrency on oviposition. The experiment was conducted with six concentrations (0.02-0.5 ?l oil per one gram seed) at 27 ? 1?C, 60 ? 5 % R.H. and in dark condition. The essential oils were obtained from dry seeds of C. copticum and leaves of V. pseudo-negundo subjected to hydrodistillation using a modified clevenger-type apparatus. In each vial, two pairs of adult insects and 10 g chikling vetch were used. Oviposition deterrence of C. copticum was significantly higher than V. pseudo-negundo. At the highest concentration (0.5 ?l per one gram seed) oviposition deterrence was reached to 100% and 76.33% by C. copticum and V. pseudo-negundo, respectively. Our results showed that these essential oils exhibited strong oviposition deterreny on C. maculatus at sublethal doses.