سنگ‌زايي توده گرانيتوييدي چاه‌سالار (جنوب باختر نيشابور)

Petrogenesis of Chah Salar Granitoidic Pluton (SW of Neishabour)

توده گرانيتوييدي چاه سالار در جنوب باختر نيشابور، در شمال روستاي چاه سالار و در حاشيه شمالي پهنه ساختاري ايران مركزي واقع شده است. اين توده به درون مجموعه افيوليتي سبزوار نفوذ كرده است و طيف تركيب سنگ شناسي آن را ديوريت، كوارتزديوريت، گرانوديوريت و آلكالي فلدسپار گرانيت تشكيل مي دهد. آلكالي فلدسپار گرانيت‌ها، عضو بسيار تفريق يافته اين مجموعه هستند كه به صورت دايك يا آپوفيز اين توده نفوذي را قطع مي كنند. پگماتيت‌هاي گرانيتي و توده هاي كوارتزوليتي همراه آنها، تفريق يافته ترين عضو اين مجموعه سنگ شناسي هستند. معادل‌هاي نيمه ژرف سنگ‌هاي نفوذي نامبرده مانند آندزيت پيروكسن دار، آندزيت، تراكي آندزيت و داسيت به صورت دايك يا گنبد، اين توده نفوذي را قطع مي كنند. سنگ‌هاي مورد مطالعه بافت‌هاي گرانولار، ميرمكيتي، گرافيكي، پورفيري، ميكروليتي پورفيري، گلومروپورفيري و جرياني نشان مي دهند. به استثناي آلكالي فلدسپار گرانيت‌ها كه بسيار تفريق يافته اند، ديگر تركيبات سنگي بر روي نمودارهاي تغييرات اكسيدهاي عناصر اصلي، كمياب و كمياب خاكي در برابر SiO2 يا انديس تفريق، تغييرات به نسبت پيوسته اي نشان مي دهند. اين توده داراي ماهيت كلسيمي- قليايي و متاآلومين است و به گرانيتوييدهاي نوع I تعلق دارد. نمودارهاي متمايز كننده محيط زمين‌ساختي نيز نشان مي دهند كه توده گرانيتوييدي چاه سالار در قلمرو گرانيتوييدهاي كوهزايي نوع كمان آتشفشاني(VAG) و همچنين گرانيتوييدهاي حاشيه قاره‌اي (CAG) قرار مي گيرد. بررسي جامع ويژگي‌هاي زمين شناسي صحرايي، سنگ‌نگاري و ژيوشيميايي، حكايت از آن دارد كه ماگماي سازنده اين توده نفوذي از راه ذوب بخشي ورقه اقيانوسي فرورونده (متابازيت) يا گوه گوشته اي متاسوماتيسم شده، حاصل گشته و سپس از روش فرايند تبلور تفريقي، آلايش يا آميختگي ماگمايي تحول پيدا كرده است.