برآورد ميزان فرسايش آبكندي و مقدار عقب نشيني ديواره هاي آبكند با استفاده از سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي در بخشي از حوضه آبخيز طالقان

Estimating Rate of Gully Erosion and Retreat of Gully Walls by Remote Sensing (RS) and Geographical Information Systems (GIS) in Part of Taleghan Watershed

در مقايسه با تلاش هاي دهه هاي گذشته در جهت بررسي فرآيند هاي فرسايش ورقه اي و شياري خاك، مطالعات نسبتاً كمي در جهت كمي كردن و يا برآورد فرسايش آبكندي انجام شده است. گسترش استفاده از تكنولوژي هاي اطلاعات مكاني جديد، مانند سيستم اطلاعات جغرافيايي، مدل رقومي ارتفاع و سنجش از دور، توانايي هاي جديدي براي تحقيق در اين زمينه فراهم كرده است. راه حلي كه به صورت مرجعي در راستاي تخمين اثرات تغييرات جهاني مانند تغييرات كاربري اراضي و اقليم تنظيم گرديده، نقشه برداري وكمي كردن مقدار فرسايش آبكندي مي باشد كه شامل مقدار عقب نشيني ديواره هاي آبكند و توليد رسوب است. تحقيق حاضر روشي، جهت محاسبه مقدار عقب نشيني ديواره ها و توليد رسوب توسط فرسايش آبكندي ارايه مي دهد. روش پيشنهاد شده از عكس هاي هوايي چند زمانه و مدل هاي رقومي ارتفاع چند زمانه كه هر دو بوسيله تكنيك هاي اطلاعات جغرافيايي پردازش شده اند، استفاده مي كند. تحقيق درزير حوضه حاشان با وسعت 25 هكتار در حوضه آبخيز طالقان انجام شده است. عكس هاي هوايي 1:20000 مربوط به سال 1370و عكس هاي هوايي 1:40000 مربوط به سال 1380 جهت تهيه نقشه فرسايش آبكندي و تعيين مقدار رسوب توليد شده بين سالهاي 1380-1370 استفاده شدند. مقدار برش آبكند و توليد رسوب از كم كردن مدل هاي رقومي ارتفاع چند زمانه محاسبه شدند. مقدار عقب نشيني ديواره هاي آبكند 202/0 متر در سال بوده است. حداكثر مقدار برش آبكند 9/0-5/0 متر در سال در راس آبكند و محل مياندرها رخ داده است. مقدار رسوب توليد شده بوسيله فرسايش آبكندي 44±438 تن در هكتار در سال بوده است. در مقايسه با ديگر روشها كه رسوب ناشي از فرآيندهاي فرسايش آبكندي را محاسبه مي كنند؛ روش پيشنهاد شده، مجموع هدر رفت خاك ناشي از رواناب سطحي، حركت توده اي (فروپاشي ديواره ها) و عميق شدن آبكند را محاسبه مي كند علاوه بر اين در مقايسه با مقدار رسوب توليد شده بوسيله فرسايش ورقه اي و شياري مقادير بسيار بزرگتري دارد و تصور مي شود دستاوردي در جهت مكان يابي نواحي با فعاليت فرسايشي شديد در درون آبكند ها دارد.