چرايي و چگونگي ورود مسائل فلسفي در علم كلام

در اين نوشتار كوشش شده است به اين سؤال اساسي كه چرا و چگونه مسائلي (بطور خاص، جسم و احكام و حالات آن و نيز مسئله جوهر و عرض) كه بنظر ميرسد ماهيت فلسفي خالص دارند، در مباحث كلامي كه بطور ويژه شكل و ماهيت ديني دارند راه پيدا كرده و جزئي از مسائل آن را تشكيل دهند. پاسخگويي به اين مسئله مستلزم كاوشگري در انديشه هاي فيلسوفان و متكلمان در بستر تاريخي است كه حاصل آن در اين مقاله انعكاس يافته است. تاكيد بر تبادل و تاثير متقابل فلسفه و كلام و نحوه تسري اين انديشه ها در حوزه هاي يكديگر از جمله نتايجي است كه در قالب اين مقاله بازنمون شده است. در اين نوشتار روشن شده است كه ضرورت اثبات صانع عالم متكلمان را به بحث از جسم و حالات و احكام آن كشانده و از همين رهگذر زمينه مباحث فلسفي در كلام گسترده تر گشته و راه براي فيلسوف ـ متكلماني همچون خواجه نصيرالدين طوسي در جهت فلسفي ساختن ساختار كلام هموارتر شده است.