سيماي انسان كامل از ديدگاه قرآن و عرفان

سيماي انسان كامل در قرآن با تكيه بر برهان و تعقل معرفي مي‌شود، اما معرفي انسان كامل در عرفان، جنبه كشفي و شهودي دارد. در اين مقاله سعي بر آن شده است كه سيماي انسان كامل از اين دو ديدگاه (يعني هم از جنبه عرفاني و هم از جنبه برهاني) بررسي شود. با بيان ديدگاه‌هاي مختلف و بررسي اين موضوع به اين نتيجه خواهيم رسيد كه عرفان و قرآن و برهان از يكديگر جدايي ندارند. شايد جنبه برهاني معرفي انسان كامل در قرآن پررنگ باشد، اما اين بدان معنا نيست كه جنبه عرفاني در قرآن بطور كلي ناديده گرفته شود. ابن عربي به اين مساله اشاره مي‌كند و معتقد است كه خطاب الهي از دو جهت تعقلي و شهودي و متناسب با درك مخاطبان قابل تفسير است. همچنين جنبه عرفاني انسان كامل عاري از برهان نيست، به ويژه آنكه مراحل اوليه عرفان بر پايه برهان و علم عقلي بنا شده است. اما نكته قابل توجه اين است كه نتيجه بررسي انسان كامل از طريق اين دو ديدگاه يكي است و آن قدرت تصرف انسان كامل بر جهان و به تعبير اهل معرفت «تدور عليه افلاك الوجود».