مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي ژن‌هاي عمده موثر بر تخمك‌اندازي و چندقلوزايي گوسفندان

چكيده فارسي :

صفت چندقلوزايي در گوسفندان به دليل اهميت اقتصادي مورد علاقه دامپروران است. وراثت‌پذيري اين صفت در مطالعات مختلف كمتر از 10/0 گزارش شده است. بااين‌وجود، انتخاب مستقيم براي اين صفت در برخي از گله‌ها منجر به پيشرفت ژنتيكي بسيار زيادتر از مقدار موردانتظار شد. دليل اين پديده در اين گله‌ها وجود ژن عمده كه تاثير ساير ژن‌هاي كوچك‌اثر را تحت پوشش قرار مي‌دهد، پيشنهاد شد. تاكنون جهش در سه ژن عامل ايجاد چندقلوزايي و يا عقيمي گوسفندان گزارش شده است. ژن بورولا (BMPR-1B) اتوزومي بوده كه وجود يك جهش در اين ژن براي صفت نرخ‌تخمك‌اندازي اثر افزايشي و براي صفت چندقلوزايي غالبيت ناقص دارد. ژن GDF9 اتوزومي بوده كه در حالت هوموزيگوس منجر به ايجاد عقيمي شده و در حالت هتروزيگوس چندقلوزايي را ايجاد مي‌كند. هشت جهش در اين ژن شناسايي شده كه تاثير هر آلل جهش‌يافته از 3/0 تا 2/1 بره در هر زايش گزارش شده است. ژن BMP15 وابسته به جنس بوده كه بسيار مشابه ژن GDF9 عمل مي‌كند. عليرغم فرضيه ثابت بودن تعداد سلول‌هاي بنيادي ايجادكننده تخمك، نرخ تخمك‌اندازي و چندقلوزايي در ميش‌هاي مسن حامل ژن‌هاي مذكور زيادتر ميش‌هاي تيپ وحشي گزارش شده است. وجود همزمان آلل‌هاي جهش‌يافته از BMP15 و GDF9 و همچنين BMPR-1B و BMP15 منجر به افزايش چندقلوزايي نسبت به حالت جهش‌هاي منفرد آنهاست. تاكنون وجود جهش در ژنهاي BMP15 و GDF9 در گوسفندان نژادهاي ايراني تاييد شده است. با اين‌وجود، هيچكدام از اين جهش ها تاثير معني‌داري بر روي چندقلوزايي ندارد. ممكن است مجموع جهش ها در يك ميش منجر به ايجاد دوقلوزايي در اين نژادها شود. در اين مقاله ژن‌هاي عمده موثر بر چندقلوزايي و مكانيسم تاثير آنها بررسي مي‌‌شود.