منشا و جايگاه تكتونوماگمايي سنگ‌هاي ولكانيكي ترشيري طالقان

The origin and tectonomagmatic setting of Taleghan Tertiary volcanic rocks

فعاليت‌هاي ماگمايي ترشيري البرز را عمدتاً به فرورانش و بسته شدن نيوتتيس نسبت مي‌دهند، جزييات اين پديده از جمله ناحيه منشا اين ماگماها كمتر مورد بررسي قرار گرفته است. در اين مطالعه، بر اساس ژيوشيمي عناصر اصلي و كمياب، ويژگي‌هاي منشا ماگماهاي اين سنگ‌ها مورد بررسي قرار گرفته و بر اين اساس الگويي جهت جايگاه تكتونوماگمايي آن‌ها ارايه شده است. ولكانيسم ترشيري منطقه طالقان به عنوان بخشي از فعاليت‌هاي ماگمايي در البرز مركزي- غربي، سكانسي از سنگ‌هاي ولكانيكي عمدتاً بازيك را تشكيل مي‌دهد كه مستقيماً بر روي واحدهاي متعلق به سازند كرج (با سن ايوسن مياني) قرار گرفته‌اند. سكانس ولكانيكي ترشيري در منطقه طالقان از قديم به جديد شامل: واحد بازالت- بازالت آنالسيم‌دار، واحد تفريت و واحد اليوين بازالت- تراكي بازالت مي‌باشد. واحد بازالت- بازالت آنالسيم‌دار و واحد تفريت داراي خصوصيات ژيوشيميايي ولكانيك‌هاي مناطق حاشيه فعال قاره‌اي نشات گرفته از گوشته ليتوسفري غني شده هستند. سنگ‌هاي واحد اليوين بازالت- تراكي بازالت خصوصيات ژيوشيميايي ولكانيك‌هاي درون صفحه‌اي نشات گرفته ازپلوم‌هاي آستنوسفري را نشان مي‌دهند. مشاركت دو نوع گوشته ليتوسفري و آستنوسفري در توليد (پتروژنز) سنگ‌هاي آتشفشاني طالقان را مي‌توان ناشي از يك مدل ژيوديناميكي كششي پس از كوهزايي دانست.

Alborz Tertiary magmatic activity is mainly attributed to the subduction of Neo-Tethyan oceanic slab; however, the details, such as the source of magmas, are poorly understood. In this resaerch, on the basis of major and trace element geochemistry of Tertiary volcanic rocks from Taleghan, the mantle source characteristics of the volcanic rocks are investigated and a tectonomagmatic model is proposed. Tertiary volcanism in the Taleghan area, as a part of central-western Alborz magmatism, embrace a sequence of mainly basic volcanic rocks that are overlain the Karaj Formation subunits. The Tertiary volcanic sequence in the Taleghan is, from bottom to the top, as follows; 1-basalt-analcime bearing basalt unit, 2-tephrite unit and 3- olivine basalt-trachy basalt unit. The first two units demonstrate the geochemical characteristics of active continental margin volcanics derived from an enriched lithospheric mantle while olivine basalt-trachy basalt unit show the geochemical characteristics of intraplate volcanics derived from asthenospheric plumes. The coincidence of lithosphereic and asthenospheric mantle sources in petrogenesis of Taleghan volcanic rocks is the likely consequence of a postorogenic extensional (relaxation) geodynamic.