مقايسه تطبيقي جواهرالاسمار و طوطي‌نامه

مقاله حاضر به مقايسه دو اثر مربوط به قرن هشتم مي‌پردازد؛ هر دو اثر ترجمه‌اي هستند از يك اثر هندي به نام «سوكه سپتاتي» كه داستان‌هايي در بيان معايب زنان است. اين اثر، نخستين بار در آغاز قرن هشتم توسط «الثغري» ترجمه شد و «جواهرالاسمار» نام گرفت. چند سال بعد، ضيا نخشبي، ويرايش دوم آن را كه به «طوطي‌نامه» مشهور است، منتشر كرد. اصل داستان، مربوط به بازرگاني است كه به سفري تجاري مي‌رود و طوطي سخنگويي را كه در خانه دارد، به مراقبت از زن خود مي‌گمارد.چون زن بازرگان، در غياب شوي، قصد ديدار با محبوب خود را دارد، طوطي ضمن نقل داستان‌هايي كه پنجاه و دو شب به طول مي‌انجامد، او را سرگرم مي‌كند تا سرانجام شوهر از سفر باز مي‌گردد و طوطي در باز داشتن بانوي خود از آن ديدار، كامروا مي‌شود. مقاله حاضر به معرفي دو اثر مزبور و پديدآورندگان آنها مي‌پردازد. سپس وجوه مشابهت و مفارقت دو اثر را از جهت ظاهر و محتوا بر مي‌شمارد و با مقايسه نثر آنها، اين نكته را روشن مي‌كند كه نثر طوطي‌نامه به مراتب از جواهرالاسمار ساده تر است؛ هرچند يكدست نيست و در برخي موارد به دشواري مي‌گرايد.