بررسي حديث تجلّي خداوند در قيامت به صورمختلف و نقد برداشت ابن عربي از آن

حديث«تجلّي خداوند درقيامت به صورمختلف» يكي از رواياتي است كه در منابع معتبر اهل سنّت نقل شده است. اين حديث كه مرتبط با دو موضوع مهمّ اعتقادي، يعني توحيد و معاد است، تبديل به دستاويزي براي قايلان به كثرت گرايي ديني شده است؛ همچنين در آثار بزرگان عرفان نظري، اين حديث به عنوان شاهدي براي صحّه نهادن بر تمام اعتقادات به كار رفته است؛ چنانكه ابن عربي، مدوّن اصلي عرفان نظري، در دو اثر مهمّ و اساسي خويش، فتوحات مكيّه و فصوص الحكم، بارها به اين حديث اشاره كرده و آن را دليلي برتجليّات مختلفه ذات خداوند مي‌داند؛ به گونه اي كه تصوّر هر انساني راجع به خداوند، به يكي از جلوه‌هاي ذات الهي باز مي‌گردد؛ حال آنكه محتواي اين حديث آن هم با چنين برداشتي، با آموزه‌هاي اسلامي و براهين عقلي ناسازگار است؛ از همين رو محدّثان اهل سنّت تلاش كرده اند كه وجهي قابل قبول براي اين حديث ارايه كنند