عشق بي‌زوال: حكايت سعدي و مجنون از دلباختگي

نگارندگان بر آنند كه عاشقانه هاي غزلي سعدي، سخت متاثّر و مُلهم از تلقّي شعراي عُذريِ عرب و خاصه مجنون، از دلباختگي است؛ و اگر شاخص ترين غزل هاي فارسي و عربي سعدي را ملاك اظهار راي قرار دهيم، در مجموع، فضاي غالب بر غزل سعدي، فضايي كاملاً متاثّر از عشقِ عفيفِ عُذري است. ابتدا برخي از موارد تاثيرپذيري سعدي از ابيات منسوب به مجنون، در حيطه شكلي و معنايي، نشان داده خواهد شد. خواهيم ديد كه برخي از ابيات سعدي درباره ليلي و مجنون، مستقيماً متاثّر از اشعار عربي مجنون است؛ نكته اي كه تاكنون هيچ يك از شارحان غزلِ سعدي بدان توجّهي نداشته اند. سپس به تعريف و تبيين «حُبّ عُذري»، ويژگي ها و مراحل آن و بازكاوي آن ها در غزل هاي سعدي خواهيم پرداخت. به عقيده نگارندگان، «حُبّ عُذري» از آبشخورهاي اصلي بسياري از موضوعات و مضامين غزل فارسي، همچون پاك و عفيف بودن عشق، عشق پيش از تولّد، عشق پس از مرگ، وصال در قيامت و… است و شناخت حُبّ عُذري و اشعار عُذريون، درك و دريافت مباني جمال شناختي و معرفتي سعدي را در غزل، تا حدّ بسيار چشمگيري افزايش مي دهد.