اثرات الگوي كاشت و زمان اولين آبياري بر رشد و عملكرد زعفران (Crocus sativus L.)

انجام مطالعات در زمينه به زراعي زعفران (Crocus sativus L.) مي تواند نقش مهمي در افزايش عملكرد در واحد سطح اين محصول مهم و بومي ايران داشته باشد. در اين راستا آزمايشي طي سال هاي زراعي 89-1384 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد، به صورت آزمايش فاكتوريل بر مبناي طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. فاكتورهاي مورد مطالعه عبارت بودند از : الگوي كاشت زعفران (فواصل كاشت 5×20، 10×20، 15×20 و 20×20 سانتيمتر) (در تمام الگوهاي كاشت، فاصله بين رديف ها 20 سانتيمتر بود) و مديريت آبياري (انجام اولين آبياري در ابتداي شهريور ماه، ابتداي مهر ماه و ابتداي آبان ماه). در اين آزمايش صفات عملكرد گل تر، عملكرد كلاله خشك، عملكرد تر و خشك علوفه، تعداد بنه مادري، تعداد بنه خواهري، تعداد بنه خواهري به ازاي هر بنه مادري، وزن كل بنه ها بدون فلس، وزن كل فلس ها، نسبت وزن بنه هاي بدون فلس به وزن فلس، وزن كل بنه ها، متوسط وزن هر بنه، متوسط قطر هر بنه، متوسط تعداد جوانه در هر بنه، تعداد كل جوانه ها، درصد بنه هاي داراي ريشه نابجا، وزن خشك برگ و سطح برگ مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تنها فاكتور الگوي كاشت بر صفات مورد مطالعه اثر گذار بود و اثر زمان آبياري و نيز اثرات متقابل روش كاشت در زمان آبياري معني دار نبود. نتايج مقايسه ميانگين ها نشان داد كه الگوي كاشت10×20 سانتيمتر از نظر صفات مورد مطالعه داراي برتري نسبي بود، طوري كه در اين تيمار بيشترين عملكرد گل تر (170 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد كلاله خشك (12 كيلوگرم درهكتار)، وزن متوسط بنه (9/2 گرم) و قطر متوسط بنه (5/1 سانتيمتر) مشاهده شد. بيشترين عملكرد علوفه تر و خشك (3916 و 1276 كيلوگرم در هكتار) در الگوي كاشت 5×20 سانتيمتر به دست آمد و پس از آن روش كاشت10×20 سانتيمتر قرار داشت. همچنين بيشترين توزيع فراواني بنه ها در وزن كمتر از سه گرم و قطر كمتر از دو سانتيمتر قرار داشت. به طور كلي نتايج اين آزمايش نشان دهنده بهبود فاكتورهاي رشد و عملكرد زعفران در الگوي كاشت 10×20 سانتيمتر بود.

Studies on crop improvement of saffron (Crocus sativus L.) can play an important role in development of this native crop. In this context, an experiment was conducted at Agricultural Research Station, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, as a factorial based on randomized complete block design with three replications, during 2005-2010 years. First studied factor was planting pattern of saffron (planting distances of 20×5, 20×10, 20×15 and 20×20 cm) and the second one was irrigation management (first irrigation performed at the beginning of September, the beginning of October and early November). During these experiments these criteria were studied: fresh flowers yield, stigma dry yield, fresh and dry forage yield, number of mother corm, number of replacement corm, replacement number of corm per mother corm, the total weight of corms without scales, the total weight of scales, weight ratio of corm scales-less to scales, the total weight of corms, the average weight of corms, average diameter of corms, average number of buds per corm, the total number of buds, the percentage of corm with abnormal root, leaf dry weight and leaf area. The results showed that, only the planting pattern was affected the studied indexes and the influence of irrigation time and interaction effects between planting pattern and irrigation was not significant. The results of mean comparison showed that the pattern 10*20 cm was comparatively advantage in respect to the studied characteristics. As in this treatment more fresh flower yield (170 kg.ha-1), dry stigma yield (12 kg.ha-1), average weight of corms (9.2 g) and average corm diameter (1.5 cm) was observed. The highest yield of fresh and dry forage (3916 and 1276 kg.ha-1, respectively) was obtained in the pattern 5x20 cm, and then was located 10×20 cm. Moreover, the highest frequency of corm was stand in weight of less than three grams and less than two centimeters in diameter