ارزيابي جذب و كارايي مصرف نور در كشت مخلوط سري هاي جايگزيني نخود (Cicer arietinum L.) و كنجد (Sesamum indicum L.)

اين مطالعه با هدف ارزيابي جذب و كارايي مصرف نور در كشت مخلوط سري هاي جايگزيني نخود (Cicer arietinum L.) و كنجد (Sesamum indicum L.) انجام گرفت. آزمايش در قالب طرح كرت هاي خرد شده بر پايه بلوك كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد كه داراي دو عامل بود. عامل اول (روش كاشت) در دو سطح رديفي و درهم در كرت هاي اصلي و عامل دوم (الگوي كاشت جايگزيني) در پنج سطح b1 (تك كشتي نخود)، b2 (75% نخود +25% كنجد)، b3 (50% نخود +50% كنجد)، b4 (25% نخود +75% كنجد)، b5 (تك كشتي كنجد) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه كارايي مصرف نور كنجد در اغلب تيمارها بيشتر از نخود بود. مقادير كارايي مصرف نور كنجد در طول فصل رشد از 33/1 تا 07/2 گرم بر مگاژول تشعشعات فعال فتوسنتزي (PAR ) در روش كشت رديفي، و از 27/1 تا 66/1 گرم بر مگاژول PAR در روش كشت درهم متغير بود. همچنين مقادير كارايي مصرف نور نخود در طول فصل رشد از 86/0 تا 14/1 گرم بر مگاژول PAR در روش كشت رديفي و از 48/0 تا 99/0 گرم بر مگاژول PAR در روش كشت درهم متغير بود. همچنين نتايج نشان داد كه كارايي مصرف نور كنجد و نخود در تمام تيمارهاي مخلوط نسبت به تك كشتي افزايش پيدا كرد. به طور كلي، مقادير كارايي مصرف نور هر دو گياه چه در شرايط تك كشتي و چه در شرايط مخلوط، در روش كشت رديفي بالاتر از روش كشت درهم بود. بر اين اساس بهترين تيمار قابل توصيه براي كشت مخلوط كنجد و نخود تيمار 75% نخود و 25% كنجد به شكل رديفي مي باشد كه در آن ميزان كارايي مصرف نور نخود در بالاترين حد ممكن (14/1 گرم بر مگاژول) بوده و كارايي مصرف نور كنجد نيز در اين تيمار بيشتر از مقدار تك كشتي شده است (89/1 گرم بر مگاژول در اين تيمار نسبت به 84/1 در تك كشتي). نتايج جذب نور نيز نشان داد كه در تيمارهاي مخلوط رديفي ميزان جذب نور به طور ميانگين 36 درصد بالاتر از تك كشتي كنجد بود اما با تك كشتي نخود اختلاف چنداني نداشت. ميزان جذب نور در روش كشت درهم بين 20 تا 25 درصد كمتر از روش كشت رديفي بود. به علاوه در اين روش كشت اختلاف جذب نور در تيمارهاي مخلوط با تيمارهاي تك كشتي به اندازه روش كشت رديفي نبود.

The present study was carried out to evaluate radiation absorption and use efficiency (RUE) in replacement series intercropping of chickpea and sesame. The Experiment included main factor A (planting methods) with two levels a1 (row planting) and a2 (mixed planting) and factor B (replacement planting pattern) consisting of five levels b1 (chickpea monoculture), b2 (75% chickpea+25% sesame), b3 (50% chickpea+50% sesame), b4 (25% chickpea+75% sesame) and b5 (sesame monoculture). The experiment was arranged in a split plots based on randomized complete blocks design with three replications. Results showed that sesame RUE was higher than chickpea RUE in all treatments. The amount of sesame RUE varied from 1.33 up to 2.07 g.MJ-1 PAR and from 1.27 up to 1.66 g.MJ-1 PAR in row planting and mixed planting, respectively. RUE chickpea, also varied from 0.86 up to 1.14 g.MJ-1 PAR and from 0.48 up to 0.99 g.MJ-1 PAR in row planting and mixed planting, respectively. The results also showed that sesame and chickpea RUE of intercropping treatments was higher than monocrop. In general, the amount of RUE of both crops in row planting was higher than mixed planting either in intercrop or monocrop treatments. On the basis of these results the best recommendable treatment for intercropping is 75% chickpea+25% sesame based on row planting. The chickpea RUE of this treatment was highest level (1.14 g.MJ-1) among the other treatments and the sesame RUE of this treatment was higher than sesame monocrop RUE. The results of radiation absorption showed that in row intercropping treatments the amount of radiation absorption was higher than sesame monocrop but had not significant differences with chickpea monocrop. The amount of radiation absorption of mixed planting was lower than row planting. Furthermore, the differences between radiation absorption of mixed intercropping treatments and monocrop were not equal to the differences between radiation absorption of row intercropping treatments and monocrop