الگوي شناسايي سكونتگا ههاي غيررسمي با بكارگيري مدلAHP در محيط -GIS-نمونه شهر كرج

Pattern Recognition of Informal Settlements Using AHP Model in GIS, Case Study: Karaj City

كيي از مهمترين مسايلي كه شهرهاي كشورهاي در حال توسعه را با بحران مواجه كرده است، مسيله گسترش سكونتگاه هاي غيررسمي در آنها مي باشد. اين سكونتگاه ها با تفاوت در تعريف به عنوان مسكن هاي كنترل نشده، غصبي، در حال تغيير و تحول، حاشيه اي و خود ساخته خوانده مي شوند. طبق برآوردهاي صورت گرفته در حدود يك ميليارد نفر، در سرتاسر جهان در اين سكونتگاه ها زندگي مي كنند. اين پهنه ها بستري براي بروز و گسترش ناهنجاري ها و ناپايداري ها هستند. تاكنون تلاش هاي زيادي براي پاسخگويي به اين مساله صورت گرفته است كه دامنه اي از برخوردهاي قهري و پاكسازي تا اقدامات بهسازي و توانمند سازي را د ربر مي گيرد. شهر كرج نيز به واسطه فاصله كم و دسترسي هاي متنوع به تهران و استقرار بخش مهمي از فعاليت هاي پايه در پيرامون خود، كانون توجه بخش قابل توجهي از جمعيت مهاجر به حوزه شهري تهران شده است و يكي از مسايل اساسي آن ايجاد و گسترش اسكان هاي غيررسمي مي باشد. شناخت دقيق اين سكونتگاه ها از ابعاد مختلف مي تواند راهنمايي مناسب براي ارايه راهكارهاي ساماندهي آنها باشد.در اين راستا و در گام نخست، بكارگيري روشي براي شناسايي پهنه هاي اسكان غيررسمي كه ضمن داشتن شاخص هاي سرعت، سهولت و دقت، كم هزينه نيز باشد بسيار ضروري است. هدف از اين پژوهش نيز ارايه الگويي با ويژگي هاي فو قالذكر براي شناسايي سكونتگاه هاي غيررسمي مي باشد. روش تحقيق در اين مقاله مشتمل بر سه مرحله است. درمرحله نخست با انجام مطالعات كتابخانه اي و بررسي پژوهش هاي مختلف، ويژگي هاي عام سكونتگاه هاي غيررسمي مورد بررسي قرار گرفت. مرحله دوم مبتني بر مطالعات آزمايشگاهي و انجام مدلسازي و مرحله سوم نيز مبتني بر انجام مطالعات ميداني، پرسشگري و بازديد بوده است.در فرآيند مقاله حاضر، ابتدا معيارها و الگويي عام براي شناسايي سكونتگاه هاي غيررسمي معرفي شده است. سپس برتبديل GIS اساس ويژگي ها و اطلاعات در دسترس از شهر كرج، معيارها به كميت هاي قابل سنجش در محيط نر مافزار و الگويي ويژه براي شناسايي سكونتگاه هاي غيررسمي شهر كرج ارايه شد. الگوي پيشنهادي دو سطحي است. در سطح و استفاده از قابليت هاي تحليلي اين نرم افزار شناسايي GIS اول از طريق تلفيق فرآيند تحليل سلسله مراتبي با محيط اوليه صورت گرفت. در سطح دوم با استفاده از داده هاي حاصل از بازديد ميداني و انجام پرسشگري، شناسايي نهايي از سكونتگاه هاي غيررسمي شهر كرج انجام پذيرفت. كاربرد اين الگو در شهر كرج نشان u1605 مي دهد كه اين الگو ضمن دارا بودن دقت كافي در شناسايي سكونتگاه هاي غيررسمي، در كاهش هزينه و زمان نيز بسيار موثر بوده است. همچنين از ديگر نتايج اين پژوهش، ارايه روشي براي تبديل معيارهاي مي باشد. الگوي پيشنهادي، قابل GIS كيفي شناسايي سكونتگاه هاي غيررسمي به معيارهاي كمي قابل سنجش در محيط تعميم به ديگر شهرهاي كشور نيز مي باشد. همچنين مي توان با توجه به خصوصيات و ويژگي هاي ساير شهرهاي كشور و ميزان و نوع اطلاعات در دسترس از آنها، معيارهاي مورد استفاده در سطح اول و دوم الگو را مورد تجديد نظر قرار داد.