تاثير اقليم بر شكل گيري عناصر معماري سنتي گيلان

Impact of Climate on the Principles of Gilan Traditional Architecture

استان گيلان در شمال كشور و در كنار سواحل جنوبي درياي خزر قرار گرفته و از خصوصيات بارز آن رطوبت و بارندگي زياد است. و به طور كلي اين استان داراي آب و هوايي معتدل و مرطوب مي باشد. از طرفي وجود حصار بلند البرز در جنوب اين ناحيه، مانع از خروج رطوبت و بخار ناشي از دريا مي گردد. استان گيلان شامل دو قسمت كوهستاني و جلگه اي است. در هر كدام از اين دو ناحيه در اجزاي تشكيل دهنده معماري تفاوت هايي ديده مي شود. رطوبت و بارندگي زياد عامل اصلي شكل گيري معماري و شهرسازي اين ناحيه مي باشد. بافت شهري و روستايي به صورت باز است و جهت استفاده از حداكثر تهويه و كوران و جلوگيري از راكد ماندن رطوبت، اجزاي تشكيل دهنده محيط مسكوني به صورت پراكنده در محوطه استقرار مي يابند. به خصوص در معماري اين منطقه از عناصري جهت دفع رطوبت و حداكثر تهويه و هدايت باران و آب هاي سطحي استفاده شده، تا از اين طريق بتوانند به نوعي معماري همساز با اقليم دست يابند؛ كه در كنار عوامل زيباشناسانه و نيز هماهنگي با محيط اطراف، شرايط آسايش را براي ساكنان خود فراهم آورد. از جمله اين عناصر معماري عبارتند از: ايوان، تلار 1، فاكن 2، كرسي چيني، غلامگرد و... كه به معرفي هر كدام پرداخته شده است. در اين منطقه روند گسترش بنا بر اساس اولويت هاي اقليمي و به ترتيب از سمت جنوب، شرق، غرب و سپس در ارتفاع مي باشد. مجموعه اين عوامل در كنار عامل برونگرايي، سبب ايجاد معماري منحصر به فردي شده كه م يتوان اقليم را علت اصلي شكل گيري آن دانست. به طور كلي برونگرايي به همراه بام شيبدار ويژگي خاص معماري اين منطقه مي باشد. در اين معماري مرز مشخصي بين درون و بيرون وجود ندارد و فضاهاي نيمه باز و لايه هاي شفاف خانه، فضاي درون و بيرون را با هم تركيب مي نمايد. شفافيت و نيمه باز بودن لايه هاي بيروني بنا، سبب تاثير اوضاع جوي همچون آفتاب و باد و باران و... و نيز تابستان و زمستان بر زندگي ساكنان و پيوند هر چه بيشتر آنان با طبيعت پيرامون مي گردد. در تحقيق حاضر، با توضيحاتي كه درباره ويژگي هاي معماري بناهاي مسكوني منطقه داده مي شود سعي بر آن است كه تصويري كلي از معماري گيلان ارايه گردد. معماري اي كه در اثر شرايط اقليمي خاص منطقه شكل گرفته و بيانگر نوعي متفاوت از طراحي اقليمي است. در اين مجال به شرح اصول و الگوي معماري بناهاي مسكوني گيلان پرداخته مي شود. براي رسيدن به اين منظور از مطالعات كتابخانه اي و ميداني استفاده شده است.