بررسي و امكان سنجي جايگزيني الگوي برنامه ريزي ساختاري- راهبردي باالگوي برنامه ريزي جامع شهري در ايران: مطالعه اي تطبيقي- مقايسه اي

Surveying and Feasibility of Replacement of Structural-strategic Model With Urban Comprehensive Planning Model in Iran

الگوي برنامه ريزي جامع كه پايه هاي نظري و تيوريك آن بر اساس نظريات پاتريك گدس 1 و ابركرامبي 2 در اوايل قرن بيستم بنا نهاده شده است، پس از جنگ جهاني دوم و در پي نياز به گسترش بي رويه و نيز بازسازي ويراني شهرهاي پس از جنگ مطرح شد. اما، از همان اوايل به دليل مبناي فلسفي ثابت، انعطاف ناپذيري و عدم شفافيت در نظر و گرايش بيش از حد به انديشه هندسي و كالبدي و عدم توجه به مسايل اقتصادي و اجتماعي- فرهنگي در عمل مورد انتقاد جدي در خاستگاه خود يعني اروپا و آمريكا قرار گرفت.طولي نكشيد كه اين الگو توسط رويكردها و الگوهاي جديد از جمله رويكرد سيستمي و سپس برنامه ريزي راهبردي جايگزين شد.در حالي اين جايگزيني در دهه 1960 ميلادي اتفاق افتاد كه در كشور ما هنوز بعد از گذشت بيش از نيم قرن از اتمام اين الگوي برنامه ريزي در غرب، پارادايم اصلي در تهيه طرح هاي توسعه شهري محسوب مي شود. هدف اصلي اين مقاله امكان سنجي جايگزيني طرح هاي ساختاري- راهبردي با طرح هاي جامع شهري با رويكردي تطبيقي است. روش تحقيق در اين مقاله توصيفي- تحليلي است و تحقيق با استفاده از مطالعات اسنادي، مرور متون جهاني و يافته هاي حاصل از بررسي نتايج عيني و كالبدي- فضايي طرح هاي جامع شهري انجام شده است. نتايج نشان مي دهند كه اولاً الگوي برنامه ريزي جامع با توجه به نقص هاي اساسي كه هم در مباني نظري و هم در عرصه عمل توسعه شهري دارد فاقد كارآيي و كفايت لازم براي هدايت تحولات توسعه شهري است و دوماً رويكردراهبردي بر اساس انعطاف پذيري، مباني مشاركتي و آينده نگري، توان و ظرفيت لازم براي برنامه ريزي مطلوب و بهينه توسعه شهري در كشور را داراست.