اثر برخي پساب‌هاي صنعتي خام و تصفيه شده بر تنفس و كربن توده زنده ميكروبي خاك

The Influence of some Treated - and Untreated Industrial Wastewaters on Soil Microbial Respiration and Biomass Carbon

استفاده از پساب‌ها در اراضي كشاورزي مي تواند از طريق بهبود نسبي ويژگي هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك به حفظ حاصل خيزي آن كمك كند. در اين مطالعه اثر پساب‌هاي صنعتي شامل كارخانه‌هاي ذوب آهن، فولاد مباركه و پلي اكريل اصفهان به دو شكل تصفيه شده و تصفيه نشده بر تنفس ميكروبي، كربن توده زنده ميكروبي و ضريب متابوليكي خاك مورد ارزيابي قرار گرفت. يك نمونه خاك رس سيلتي با پساب‌هاي صنعتي تيمار شده و رطوبت آن در 70% ظرفيت مزرعه‌اي تنظيم گرديد. پس از يك دوره كوتاه پيش انكوباسيون، تيمارها در دماي 28 درجه سلسيوس به مدت 16 هفته نگه داري شدند. تنفس ميكروبي (ميزان توليد CO2) به صورت هفتگي و به مدت 16 هفته و كربن توده زنده ميكروبي به صورت ماهيانه و به مدت سه ماه اندازه گيري شدند. مطابق نتايج حاصله اثر پساب‌هاي صنعتي بر تنفس ميكروبي معني دار (001/0 > P) شد در بين پساب‌هاي مختلف تنها پساب تصفيه نشده پلي اكريل سبب افزايش معني دار تنفس ميكروبي تجمعي پس از 16 هفته انكوباسيون گرديد، ساير پساب ها سبب كاهش تنفس ميكروبي تجمعي خاك شدند و يا اختلاف معني دار با خاك شاهد نداشتند. كربن توده زنده ميكروبي طي ماه اول و دوم انكوباسيون افزايش يافت ولي در ماه سوم پساب‌هاي تصفيه نشده ذوب آهن و تصفيه شده و نشده فولاد مباركه متوسط كربن توده زنده ميكروبي را كاهش دادند. اثر آلودگي خاك با پساب‌هاي صنعتي بر ضريب متابوليكي (qCO2) خاك طي سه ماه انكوباسيون نيز معني‌دار (001/0 > P) بود. مصرف پساب در ماه اول و دوم انكوباسيون سبب كاهش ضريب متابوليكي خاك شد اما طي ماه سوم انكوباسيون پساب‌هاي تصفيه نشده ذوب آهن و تصفيه شده و نشده فولاد مباركه اين ضريب را افزايش دادند. به طور خلاصه، اگرچه پساب‌ها در مراحل اوليه انكوباسيون سبب افزايش تنفس ميكروبي و كربن توده زنده ميكروبي و كاهش ضريب متابوليكي شدند، اما پس از اتمام دوره انكوباسيون اغلب پساب‌ها تنفس ميكروبي و كربن توده زنده ميكروبي را كاهش و ضريب متابوليكي را افزايش دادند. شايد علت اين تغييرات، كاهش ميزان تركيبات آلي قابل تجزيه موجود در پساب با گذشت زمان باشد.