كاربرد روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) در انتخاب مناسب ترين توزيع فراوني براي پيش بيني دبي حداكثر لحظه اي سيلاب

Application of Analytical Hierarchy Process (AHP) in Selecting the appropriate Frequency Distribution for Forecasting of Maximum Moment Discharge

در هيدرولوژي اگر چه نمي توان زمان دقيق وقوع يك پديده مانند سيلاب را تعيين كرد، ولي مي توان نحوه وقوع حوادث قبلي را بررسي كرده و احتمال وقوع متوسط آن‌ها را بدست آورد و سپس برنامه‌هاي مديريت محيطي مانند طراحي سازه‌هاي كنترل سيل و يا نحوه استفاده از اراضي حاشيه رودخانه را بر مبناي آن‌ها پي ريزي نمود. در اين مقاله، دبي حداكثر لحظه‌اي سيلاب در هفت حوضه آبخيز استان بوشهر (سرقنات، جره بالا، سعد آباد، كلل، باغان، قنطره و بوشيگان) با انواع مختلف توزيع هاي فراواني در محيط نرم افزار SMADA برازاش داده شده و با استفاده از روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و تصميم گيري گروهي، مناسب‌ترين توزيع فراواني منطقه‌اي انتخاب گرديده است. در پنج حوضه آبخيز قنطره، سر قنات، جره بالا، سعد آباد و كلل توزيع نرمال به ترتيب با درجه اهميت 251/0، 200/0، 192/0، 198/0 و 209/0 و در دو حوضه آبخيز ، بوشيگان و باغان به ترتيب توزيع لوگ نرمال دو پارامتري با درجه اهميت 238/0 و توزيع لوگ پيرسون تيپ سه با درجه اهميت 218/0 به عنوان بهترين توزيع‌هاي فراواني براي هر حوضه انتخاب گرديده است. همچنين نتايج نشان داد كه اختلاف بين مقادير برآوردي دبي حداكثر لحظه‌اي سيل توسط توزيع هاي فراواني مختلف، در دوره بازگشت‌ها پايين (كمتر از 50 ساله) كم بوده و بيشترين اختلاف در دوره بازگشت‌ها بالا(بيشتر از 50 ساله) مي‌باشد.

In hydrology, although we can not determine the time of flood occurrence, however, by analyzing previous events we can find out the probability of their average occurrences which will be the base for future environmental management programs such as flood control and river marginal planning. In this study several statistical distributions were applied to fit on 7 watershed peak flows at Bohshar province using Analytical Hierarchy (AHP) Process and SMADA software. AHP method and group decision making were used to select the best distribution model. The results indicated 3 parameters lognormal distribution was the best model for 5 watershed including Sarcanat, Jarebala, Sadabad, Ghantareh and Boshigan. The Gumbel and normal distribution was the best model for the watersheds of Kolal and Baghan, respectively. Also, the difference between observed and estimated peak values were lower for the low return periods ( < 50 years) and the highest differences were for the upper return periods ( > 50 years).