تعريف هنر و زيبايي نزد قاضي سعيد قمي

Qāḍī Saʿīd Qummī on the Definition of Art and Beauty

اگرچه برخي معتقدند كه در بين فيلسوفان مسلمان اثري منحصراً درباره هنر و زيبايي‌شناسي نمي‌توان يافت، با بررسي آثار آن‌ها مي‌توان مباحث مربوط به هنر و زيبايي‌شناسي را استخراج كرد. در اين بين، قاضي سعيد قمي از جمله انديشمندان مسلماني است كه برخي از مباحث مربوط به هنر و زيبايي را در تعليقاتي كه بر ميمر چهارم كتاب اثولوجيا نگاشته، به‌طور مستقل ذكر كرده است. پرسش بنيادين نوشتار حاضر اين است كه هنر و زيبايي نزد قاضي سعيد قمي به چه معناست و او از چه منظري به اين مقولات نگريسته است. مفروض مقاله حاضر اين است كه قاضي سعيد در اين اثر زيبايي را به زيبايي معقول و محسوس تقسيم كرده و زيبايي محسوس را تجلّي زيبايي معقول مي‌داند و جملگي زيبايي‌ها را تجلّي زيبايي نورالانوار مي‌داند. او در ادامه ضمن تاكيد بر نقش خيال متّصل و منفصل در آفرينش زيبايي، هنر را تجلّي صورت زيباي هنرمند بر ماده محسوس مي‌داند. وي زيبايي هنري را عاملي براي تكميل زيبايي طبيعت مي‌داند.

It is widely held that although very few works by Muslim philosophers deal exclusively with art and beauty, nonetheless specific discussions on these subjects can be extracted from their works. This is certainly true in the case of Qadi Said Qummi, who gives a separate treatment of art and beauty in his commentary on the fourth chapter of the Uthulojia (The Theology of Aristotle). The essential question of this article is: what are the meanings of beauty and art in the writings of Qadi Said Qummi? This article will show that Qummi divides beauty into intellectual beauty and sensible beauty, and states that sensible beauty is the manifestation of intellectual beauty, and hence all beauty is the manifestation of the Light of Lights, i.e. the Divine Reality. Along with an emphasis on the role of conjunctive and disjunctive imagination (i.e. the levels of being which are intermediary between the material realm, and dependent on and independent of the perceiver respectively) in the creation of beauty, Qadi Said Qummi considers that art is the manifestation the artist’s conception of beauty on sensible matter. As such he considers artistic beauty to be complementary to the beauty of nature.