گونه‌شناسي كاركرد سياق در رفع ابهام از ظاهر آيات

A Study on Types of Function of Context in Removing Ambiguity from Quranic Verses

سياق، به عنوان چارچوب و فضايي كه پيام الهي در آن صورت يافته، در رفع ابهام از ظاهر آيات، كاركرد اساسي دارد. كاركرد سياق، بر اصول بنيادي وحدت پيكر و عدم تعارض آيات قرآن استوار است. در صورت فراهم بودن شرايط كاركرد (وحدت موضوع و وحدت جهت موضوع)، قرينه‌هاي متّصل و منفصل كلام بستر ظهور سياق قرار مي‌گيرند. با ظهور ابهام در كلام، يا قرينه‌اي دالِّ بر رفع آن وجود دارد و يا ندارد. در صورت وجود، يا متّصل است و يا منفصل. متّصل يا دروني است و يا بيروني. دروني يا لفظي است و يا لُبّي. و بيروني يا قبل از كلام قرار دارد و يا بعد از آن. منفصل يا در همان سوره است و يا در سُوَر ديگر. با اين مبنا در مقاله حاضر، پس از بيان دو اصل بنيادي وحدت پيكر و عدم تعارض آيات، به تبيين قراين كلام پرداخته و با اين مباني تعريف سياق ارايه گرديده است. سپس، شرايط كاركرد سياق را معرّفي و محدوده كاركرد آن را با طرحي نوين، در پنج گونه به بحث و بررسي نشسته‌ايم: 1- قرينه پيوسته، مويّد معناي ظاهر؛ 2- قرينه پيوسته، خلاف معناي ظاهر؛ 3- قرينه گسسته، مويّد معناي ظاهر؛ 4- قرينه گسسته، خلاف معناي ظاهر؛ 5- عدم وجود قرينه.

Si?q (context) – the framework and space in which the divine message has emerged – has a fundamental function in removing ambiguity from Quranic verses. The function of si?q is based on the fundamental principles of unity in form and lack of contradiction in Quranic verses. If the conditions for this function – unity in subject and unity in the direction of the subject – are provided, the jointed and disjointed symmetrical pieces of discourse pave the way for the emergence of si?q. When ambiguity emerges in discourse, either there is a symmetrical piece for removing it or there is not such a symmetrical piece. If there is a symmetrical piece, it is either jointed or disjointed. The jointed symmetrical piece is either internal or external. The internal one is either verbal or intellecthal. The external one either precedes or follows discourse. The disjointed symmetrical piece exists either in that particular Sura or in other Suras. The present article has explicated the symmetrical pieces of discourse and presented a definition of si?q drawing up the two fundamental principles of unity in form and lack of contradiction. Then, it pointed out the symmetrical pieces of discourse introducing the conditions for the function and efficiency of si?q. The present article discussed and examined the scope of the function of si?q using a new procedure. The following are the five aspects of the scope of the function of si?q: 1. Jointed symmetrical piece, supporting the external meaning; 2. Jointed symmetrical piece, contrary to the external meaning; 3. Disjointed symmetrical piece, supporting the external meaning; 4. Disjointed symmetrical piece, contrary to the external meaning; 5. Lack of a symmetrical piece.