ارزيابي و اصلاح معيار شيميايي تشخيص پتانسيل واگرايي خاك‌هاي رسي

Evaluation and Modification of Chemical Criterion to Determine Dispersive Potential of Clayey Soils

از جمله روش هاي تشخيص پتانسيل واگرايي خاك هاي رسي، آزمايش‌هاي شيميايي هستند. اين آزمايش‌ها بر اساس تاثير يون سديم به‌عنوان عامل شيميايي اصلي در واگرايي خاك رس، بنا نهاده شده اند. بررسي هاي انجام شده نشان مي دهند كه بين نتايج آزمايش‌ها فيزيكي و معيارهاي شيميايي تشخيص پتانسيل واگرايي خاك هاي رسي، تطابق چشم‌گيري وجود ندارد. در پژوهش حاضر پس از تهيه نتايج آزمايش‌هاي انجام شده بر روي 18 منابع قرضه مصالح رسي سدهاي خاكي، ابتدا هم‌خواني معيار شيميايي دكتر رحيمي با نتايج آزمايش پين هول بررسي شده و سپس با مبنا قرار دادن نتايج آزمايش پين هول، معيار اصلاح شده در شكل كلي معيار پيشنهادي توسط معيار شيميايي دكتر رحيمي پيشنهاد شده است. نتايج بررسي هاي انجام شده در محدوده اطلاعات آزمايشگاهي موجود در اين پژوهش نشان مي دهند در حالي كه ميزان تطابق معيار شيميايي دكتر رحيمي با نتايج آزمايش پين هول 63% است، ميزان تطابق معيار اصلاح شده پيشنهادي با نتايج آزمايش پين هول 74% است. شايان ذكر است كه معيار شيميايي دكتر رحيمي بر اساس نتايج 24 نمونه آزمايشگاهي تدوين شده در حالي‌كه معيار پيشنهادي در پژوهش حاضر بر اساس نتايج 234 نمونه آزمايشگاهي تدوين شده است.

One of the most important methods for determining dispersive potential of clayey soils is chemical tests. These tests are found on the basis of sodium ion as a main chemical element in dispersive clay. The examinations show that there are no correlations between results of physical tests and chemical criteria. In the present research, after tests preparation on 18 borrow pit sources of clay materials of earth dams, the Dr. Rahimiʹs criterion is investigated with the results of pinhole test and then according to pinhole test results, we suggested the modified criterion of Dr. Rahimiʹs proposed general criterion. The results of investigations on the range of laboratory data indicate that the correlations of Dr. Rahimiʹs proposed criterion with pinhole test is 63%, while this rate is 74% for our suggested modified criterion. Also it should be considered that Dr. Rahimiʹs criterion was achieved based on the results of 24 laboratory samples while the proposed criterion in present research obtained according to the results of 234 laboratory samples.