رودكي و خيّام همانندي‌هاي فكري و شعري دو سراينده حكيم

Roodaki and Khayyam: Intellectual and Poetic Similarities

در اين مقاله ابتدا در مقدّمه به پيشگامي و تقدّم فضل رودكي در عرصه شعر و ادب فارسي و ذكر نام او در تذكره‌ها و تواريخ و نيز در شعر شاعران پس از خود اشاره مي‌شود. سپس از بازتاب ذهن و زبان رودكي و انديشه و شعر او بر شاعران ديگر و تشابهات فكري و شعري آنان سخن مي‌رود و به ويژه تاثيرپذيري‌هاي ناصر خسرو قبادياني از رودكي سمرقندي و اشتراكات و مشابهت‌هاي اين دو در عرصه تفكر و سخن سرايي كه بسياري از آن ياد كرده‌اند؛ مورد بررسي و تحليل قرار مي‌گيرد. آن گاه مبحث اصلي اين پژوهش و مدعاي مقال در خصوص تاثيرات و تشابهات فكري و شعري رودكي و خيّام كه به رغم نمودها و بنيه‌هاي قابل توجّه، مغفول واقع شده است، طرح و تبيين مي‌شود. شواهد مثال و نمونه‌هايي از اين همانندي‌ها و تاثيرپذيري‌ها به صورت مقايسه‌اي از ميان اشعار رودكي و رباعيّات خيّام همراه اين مبحث است. نتيجه‌گيري پاياني از مباحث طرح شده در اين مقاله، مبيّن اين نكته است كه در ميان انبوه شاعران پس از رودكي كه بسياري از آنان به گونه‌اي در انديشه و شعر از او تاثير پذيرفته‌اند، خيّام را بيش از هر كس مي‌توان ادامه دهنده جريان فكري و شعري رودكي دانست.

The introduction of the present article focuses on Roodakiʹs sublime place in Persian literature and the references made to his name in biographies and in the poetry of his successors. Then, the influences of his mind and language and his thoughts and poetry on other poets and their intellectual and poetic similarities will be studied. As an example, Roodakiʹs influences on Nasser Khosrow will be analyzed in the two areas of thinking and eloquence. After that, the main topic of the research, the intellectual and poetic similarities between Roodaki and Khayyam, neglected for a long time, will be explicated. Some comparative examples and instances of these similarities and influences will be presented. The conclusion of the article will state that among the plenty of poets whose thoughts and poetry have been influenced by Roodaki, Khayyam can be considered to have continued Roodakiʹs flow of thoughts and poems.