تحليل عملكرد شهرهاي جديد در نظام شهري كشور

مقوله احداث شهرهاي جديد،" عمده ترين سياستي است كه اينك برخي از دستگاه هاي اجرايي مملكت به منظور دستيابي به هدف هايي، همچون: مهار رشد شهرهاي بزرگ، مقابله با مسايل رشد شهرنشيني در آينده و از بين بردن آثار فزاينده تمركز امور، آن را در راس تصميم گيري هاي خود قرار داده اند. از طرفي، طي دهه 85 - 1375 وزارت كشور به طور ميانگين هر نه روز، يك نقطه شهري جديد تصويب نموده كه در دوره 10 ساله فوق در مجموع 400 نقطه شهري به تعداد شهرهاي ايران افزوده شده، حال آنكه سياست دولت در اين شهرها، تنها به ايجاد يك شهرداري و دادن حداقل امكانات مورد نياز محدود شده است؛ اما هدف از ايجاد شهرهاي جديد در ايران را مي توان در قالب دو هدف؛ يعني تمركز زدايي از شهرهاي بزرگ و تمركزگزيني جمعيت در مناطق توسعه نيافته دانست. بررسي عملكرد شهرهاي جديد ايران نشان از آن دارد كه شهرهاي جديد ايران هنوز نتوانسته است آن جمعيت پيش بيني شده خود را جذب نمايد. چه عواملي باعث شده كه با وجود سرمايه گذاري هاي بسياري كه غير قابل برگشت نيز هست، شهرهاي جديد ايران در جذب جمعيت موفق نباشد؟ بي هويتي شهرهاي جديد، عدم تطابق با فرهنگ ساكنان، خوابگاهي بودن، مكانيابي نامناسب و ... تنها چند عاملي هستند كه در پاسخ به سوال فوق مي توان از آنها نام برد. شهرهاي جديد ايران اگرچه يك راه حل ميانه و سياستي واقع گرايانه و مصلحت انديشانه در شرايط زماني حال است و اگرچه نسبت به راه حل هاي اضطراري و كوتاه مدت از جامعيت بيشتري برخوردار است، اما تنها نسخه شفابخش مشكلات شهري ايران نيست. اين تفكر فقط مي تواند به صورت عملكردي براي ايجاد فرصت ها و مجالها براي تهيه برنامه هاي اساسي و دراز مدت در شهرنشيني كشور باشد كه در راس آن تدوين سياست ملي شهرنشيني و راهبرد در توسعه فضايي كشور و بالا بردن قابليت شهرهاي كوچك و متوسط است كه راه حل اساسي در تامين اهدافي است كه تاكنون شهرهاي جديد در برآورده كردن آنها عاجز مانده اند.