ساحت ارادي نفس در نظر غزالي

The Volitional Aspect of the Soul according to al-Ghazzālī

در مقاله پيش رو ديدگاه غزالي در خصوص ساحت ارادي نفس مورد بررسي قرار مي گيرد. غزالي ساحت ارادي انسان را در دو سطح حيواني و انساني مورد توجّه قرار ميدهد. به كارگيري تعابيري چون قوّه عامله، عقل عملي، قدرت، و اراده از سوي او در اطلاق به ساحت ارادي نفس انساني مسيله مهم حيث معرفتي يا تحريكي داشتن عقل عملي را پيش مي كشد كه بررسي موضوع نشان دهنده اعتقاد غزالي به تعلّق عقل عملي به ساحت معرفتي و تاكيد بر نقش تحريكي آن در انجام افعال است. اهمّيّتي كه غزالي براي حضور عنصر آگاهي در افعال ارادي قايل است شكل گيري «فعل» به معناي واقعي را منوط به وجود اراده برخاسته از آگاهي قرار مي دهد و اين مسيله در بحثهاي «معناي حقيقي فعل»، «نقش اختيار در ارزيابي اخلاقي افعال»، و «تبيين مفهوم اختيار» نشان داده مي شود. چنانكه در بحث افعال اختياري تاكيد ويژهاي كه غزالي بر عنصر فهم يا ادراك عقلاني براي درك خير بودن فعل و برانگيخته شدن اراده پس از آن دارد جلب نظر مي كند.

In this article the author investigates al-Ghazzali’s views on the volitional aspect of the soul. al-Ghazzali divides the volitional aspect of the human into two levels, human and animal. His use of terms such as practical faculty, practical reason, power and will for human volition raises the important question of whether practical reason has cognitive character and whether it is a stimulus. Study of this subject shows that, according to al-Ghazzali, practical reason belongs to the cognitive realm and at the same time is a stimulus in the performance of action. The importance which al-Ghazzali attributes to the cognitive element in volitional actions is that the ‘action’ in the true sense of the word depends on the existence of a volition arising from consciousness. This issue is illustrated in discussions with titles such as “The Real Meaning of Action”, “The Role of the Free Will in Moral Evaluation of Actions” and “The Explanation of the Concept of Free Will”. It is also shown that al-Ghazzali especially emphasizes the element of understanding or intellectual perception in evaluating the goodness of an action, which is one of the important consequences of this view.