الزامات ارزيابي اثربخش در نظام آموزش پرستاري؛ يك مطالعه كيفي

Requirements for Effective Evaluation in Nursing Education: a Qualitative Study

مقدمه: آموزش پرستاري در ايران اگرچه از رشد و روند مثبتي برخوردار است ولي با چالش‌هايي مواجه است. وجود اين چالش‌ها اهميت توجه به الزامات ارزيابي را بيشتر مي‌كند. مطالعاتي در زمينه ارزيابي در آموزش پرستاري انجام گرفته است، اما مطالعه‌اي در زمينه الزامات ارزيابي اثربخش در نظام آموزش پرستاري در ايران انجام نگرفته است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعيين الزامات ارزيابي اثربخش در نظام آموزش پرستاري انجام گرديد. روش‌ها: اين پژوهش با رويكرد كيفي و با استفاده از روش تحليل محتوا در سال 1389 انجام شد. داده‌هاي اين مطالعه از طريق مصاحبه نيمه ساختاريافته با 21 نفر از صاحب‌نظران و صاحبان فرايند ارزيابي شامل اعضاي بورد پرستاري، روسا و معاونين و اعضاي كميته‌هاي ارزشيابي دانشكده‌هاي پرستاري و مامايي تيپ يك به دست آمد. تجزيه و تحليل داده‌ها به روش تحليل محتوا انجام شد. نتايج: مضمون‌هاي مرتبط با الزامات ارزيابي اثربخش در سه حيطه عوامل درون‌دادي، عوامل فرايندي و عوامل برون‌دادي نظام آموزشي به دست آمد. از حيطه عوامل درون‌دادي مي‌توان الزامات زيرساختي ارزيابي آموزشي، توجه به الگوها و رويكردهاي موثر ارزيابي، بازنگري در ابعاد و اجراي ارزيابي، توجه به معيارهاي پذيرش دانشجويان، ارزيابي مستمر دانشجويان، توجه به توانمندي‌هاي مدرسين و مربيان باليني و ارزيابي جامع از برنامه درسي را نام برد. مضمون‌هاي حيطه عوامل فرايندي شامل؛ تطابق اهداف ارزيابي با استانداردها، بازنگري ابزارهاي ارزيابي، تشكيل كميته پيگيري و ارايه بازخورد، بهبود شرايط ارزيابان، توجه به ذي‌نفعان و بهبود ارزيابي آموزش نظري و باليني است. مضمون‌هاي حيطه عوامل برون‌دادي شامل ارزيابي موثر از پيشرفت تحصيلي دانشجويان، برقراري ارتباط با دانش‌آموختگان، توجه به توانمندي دانش‌آموختگان، آموزش مداوم دانش‌آموختگان، پيشرفت تحصيلي دانش‌آموختگان، سرنوشت شغلي دانش‌آموختگان، تعيين شرط اجازه كار دانش‌آموختگان و توجه به تاثير‌گذاري دانش‌آموختگان بر جامعه مي‌باشند. نتيجه‌گيري: اثربخش نمودن ارزيابي در آموزش پرستاري، نيازمند الزامات متعددي است. به كارگيري اين الزامات در هر سه حيطه درون‌داد، فرايند و برون‌دادهاي آموزشي توسط مديران آموزش پرستاري مي‌تواند اثربخشي ارزيابي در آموزش پرستاري را بهبود بخشد. همچنين انجام مطالعات بيشتر در اين زمينه ضروري است تا با مطالعات گسترده‌تر بتوان يك نظام ارزيابي كارا جهت آموزش پرستاري طراحي نمود.

Introduction: There are many studies about evaluation in nursing education and its problems in Iran, but no study has been reported on the requirements for effective evaluation. This study aimed to explore academic managersʹ perceptions about requirements for effective evaluation in nursing education in Iran. Methods: This qualitative study was performed in year 2010. Semistructured individual interviews were arranged for 21 academic nursing managers and experts. The interviews were tape-recorded and transcribed verbatim. The transcriptions were analyzed using content analysis method. Results: Requirements for effective evaluation emerged in three categories and each category included some themes: input issues (infrastructure requirements, consideration of appropriate evaluation policies and approaches, revision of evaluation tools, consideration of students admission criteria, continuous assessment of students, teachers’ competence, comprehensive evaluation of curricula); process issues (standardization of objectives, revision of evaluation tools, establishment of follow-up committees, improvement of evaluators’ conditions, consideration of stakeholders’ expectations, and improvement in evaluation of theoretical and clinical training), and output issues (effective evaluation of students’ academic achievement, maintaining contact with alumni, alumni competence, continuing education for alumni, academic progress of alumni, awareness of occupational situation, work licensure, and graduates’ impact on society). Conclusion: There are numerous requirements for making nursing evaluations effective. Providing these requirements in the three categories of educational inputs, processes and outputs may improve the effectiveness of current evaluations.Also further studies are essential to design an efficient evaluation system for nursing education.