مقايسه دو روش مباحثه و سخنراني درميزان يادگيري دانشجويان مقطع دكتراي تخصصي علوم تشريح

Comparison of Lecture and Group Discussion Methods on Learning Anatomical Sciences: A Study in PhD students

امروزه در تعيين اهداف، انتخاب و سازمان‌دهي محتواي درسي سعي بر اين است كه فراگير خود در كسب مفهوم سهيم باشد و از طرق مختلف به فعاليت‌هاي ذهني، علمي، فردي و گروهي وادار شود، براي تحقق اين هدف بر استفاده از روش‌هاي فعال تاكيد مي‌شود. آموزش و يادگيري به شيوه بحث گروهي، صرف‌نظر از ابعاد آموزشي و ايجاد فرصت كافي براي تجزيه و تحليل نكات ريز در بحث‌ها، به لحاظ ارتقاي فرهنگ اجتماعي و ارتباطات افراد نيز تاثيرات غيرقابل انكاري دارد. اين شيوه خصوصاً براي دانشجويان تحصيلات تكميلي در بهبود مهارت‌هاي ارتباطي، ايجاد اعتماد به نفس با بحث در مورد موضوع، بهبود توانايي در رساندن و شفاف‌سازي منظور، تقويت توانايي گوش كردن، بيان آزاد نظرات و طرح سوالات متقابل كه گاه آغازگر و نقطه شروع يك پژوهش خواهند بود، ارزشمند است. به طور كلي گفتگو و مباحثه، به فكر كردن، درك كردن، يادگرفتن و به خاطر آوردن كمك مي‌كند و همه افراد علاقه‌مندانه از اين شيوه بهره مي‌برند(1). با توجه به نتايج مطالعات قبلي در تاييد مزيت روش بحث گروهي نسبت به روش سخنراني در ايجاد علاقه نسبت به عناوين درسي، عمق معلومات ايجاد شده و اختصاص زمان بيشتر براي مطالعه توسط دانشجويان (2و3) و مشاهده كاهش انگيزه دانشجويان به صورت مشاركت فعال در امر يادگيري و اهميت يادگيري عميق در دوره‌هاي تخصصي تصميم گرفته شد بخشي ازدرس بافت شناسي دانشجويان دكتراي تخصصي علوم تشريح به شيوه بحث گروهي ارايه و نتايج آن با روش معمول ارايه به روش استاد- محور مقايسه گردد. اين مطالعه از نوع اقدام‌پژوهي درگروه علوم تشريح دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان انجام گرفت. جامعه پژوهش دانشجويان ترم اول مقطع دكتراي تخصصي علوم تشريح بودند كه در نيمسال اول سال تحصيلي90-89 به طور غير تصادفي انتخاب شدند. تدريس 8 جلسه از درس بافت‌شناسي پيشرفته (2 واحد ) به روش سخنراني و جلسات بعدي به شيوه مباحثه انجام شد. در اين شيوه، با معرفي مطالب و عناوين آموزشي از آنان درخواست مي‌شد قبل از حضور در كلاس با يكديگر مطالب را مرور و مباحثه نموده و به صورت دسته جمعي يك پاورپوينت تهيه نمايند. در ابتداي هر جلسه، با توجه به اهداف آموزشي سوالي توسط استاد مطرح مي‌شد و به صورت تصادفي از يكي از دانشجويان درخواست مي‌شد جواب دهد. سپس با نظرخواهي از ساير دانشجويان تلاش مي‌شد كه همه دانشجويان درگير بحث شوند. استاد پس از اظهارنظر تمامي دانشجويان، بحث‌ها را جهت‌دهي و در پايان جمع‌بندي مي‌نمايد. در پايان ارزيابي ميزان يادگيري از طريق برگزاري امتحان پايان ترم صورت گرفت. به علاوه جهت آگاهي از ميزان رضايت‌مندي دانشجويان از نحوه تدريس و ميزان يادگيري نظرسنجي انجام گرفت. از آنان درخواست شد نظرات خود را در سه بخش «نكات مثبت»، «نكات منفي» و همچنين پيشنهادات به صورت كتبي ارايه نمايند. در مطالعه حاضر 4 نفر از دانشجويان دوره دكتراي تخصصي علوم تشريح شركت داشتند. نتايج اين بررسي نشان داد كه ميانگين نمرات دانشجويان در مطالبي كه به روش سخنراني ارايه گرديد (79/4±5/13) پايين‌تر از روش مباحثه (38/1±5/18) بود. بر اساس نظرسنجي مكتوب از دانشجويان مشخص شد كه همگي معتقدند ميزان يادگيري و درك عميق مطالب در روش مباحثه نسبت به سخنراني بسيار بيشتر است. اگر چه زمان بيشتري جهت آمادگي و ارايه لازم است صرف شود. به علت حجم زياد تكاليف درسي و محدوديت فرصت دوره، به كارگيري توام هر دو روش جهت تدريس پيشنهاد مي‌شود. در مجموع با توجه به نتايج اين مطالعه و ساير مطالعات مبني بر برتري ميزان يادگيري در روش تدريس مباحثه نسبت به سخنراني و اهميت روش‌هاي آموزشي فعال پيشنهاد مي‌شود از روش مباحثه به خصوص براي تدريس دانشجويان تحصيلات تكميلي بيشتر استفاده شود. به علاوه پيشنهاد مي‌شود كه نتايج تاثير اين روش تدريس در ابعاد گسترده‌تر و در جامعه بزرگ‌تر بررسي گردد.