بررسي اثرات رابطه تخليه رطوبت خاك بر عملكرد بذر و صفات ريخت‌شناسي بوته‌هاي بذري چغندرقند (.Beta vulgaris L)

The study of available soil water depletion in relation to seed yield and morphological characteristics in sugar beet (Beta vulgaris L.)

اين تحقيق، به منظور بر‌رسي اثرات سطوح مختلف تخليه رطوبت قابل دسترس خاك در مراحل مختلف رشد بوته‌هاي بذري چغندرقند در ايستگاه تحقيقيات كشاورزي شهرستان اردبيل در سال 1382 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 9 تيمار در چهار تكرار اجرا شد. تيمارهاي مورد بررسي شامل آبياري كرت‌ها در 70 و90 درصد تخليه رطوبت قابل دسترس خاك در مراحل 10-8 برگي، ساقه‌روي، گلدهي و رسيدگي بوته‌هاي بذري چغندرقند و 50 درصد تخليه رطوبت قابل دسترس خاك در مراحل مذكور (شاهد) بود. صفات مورد بر‌رسي شامل طول ريشه‌چه، قطر طوقه، قطر ساقه اصلي، ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلي، تعداد شاخه‌هاي فرعي وزن خشك ساقه، برگ، بذر و بيوماس گياه بود. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه اثر تنش خشكي و كمبود رطوبت خاك بر روي صفات ريخت‌شناسي بوته هاي بذري چغندرقند معني‌دار مي‌باشد. مقايسه ميانگين صفات ريخت‌شناسي نشان داد كه تغييرات صفات مورد مطالعه در مرحله ساقه‌دهي بوته‌هاي بذري چغندرقند در مقايسه با ساير مراحل رشدي گياه بيشتر مي‌باشد. به‌طوري‌كه مواجه شدن مرحله ساقه‌دهي بوته‌هاي بذري چغندرقند با تنش كمبود رطوبت خاك موجب شده بود كه كمترين ميزان تعداد ساقه اصلي، وزن خشك ساقه، برگ، بذر و بيوماس گياهي مشاهده گردد. مقايسه ميانگين عملكرد بذر(كيلوگرم در هكتار) نشان داد كه با افـزايش شـدت تنش كمـبود رطـوبت خـاك در مـراحـل مخـتلف رشـد بوتـه‌هاي بـذري چغنـدرقنـد از ميـزان عملكـرد بذر كاسته مي‌شود. نتايج رگرسيون چندگانه نشان داد كه عملكرد بذري چغندرقند با استفاده از صفات تعداد ساقه اصلي، وزن خشك ساقه، وزن خشك برگ و بيوماس گياهي قابل براورد مي‌باشد. با توجه به نتايج بدست‌آمده، مشخص شد كه مرحله ساقه‌دهي بوته هاي بذري چغندرقند نسبت به تنش خشكي و كمبود رطوبت خاك از حساسيت بيشتري برخوردار مي‌باشد.

This study was conducted to evaluate the effects of available soil water depletion on sugar beet morphological characteristics associated with final seed yield in Ardabil Agricultural and Natural Resource Research Center at 2002. The experimental design was a Randomized Complete Block (RCB) with four replicates. The analysis of variance showed that the effect of soil moisture amounts was significant on morphological characteristics. Mean comparision of morphological characteristics showed that bolting stage of sugar beet plant was sensitive to soil water deficit. whereas subjecting bolting stage to soil moisture caused to observe at least levels of main branch nomber, stem dry weight, leaf dry weight and plant biomass. Mean comparisin of seed yield showed that increasing soil moisture severe is associate with decrease seed yield. If sugar beet bolting stage subjected to soil water deficit, seed yield reduction trend is rapid. The highest correlation coefficient was found between seed yield with adjectives such as plant biomass, stem dry weight, leaf dry weight and main stem diameter. Multi regression results showed that having information about adjectives such as number of main stem, stem dry weight, leaf dry weight and plant biomass can help us to estimate sugar beet seed yield.