بررسي ويژگي هاي مورفولوژيكي و شاخص‌هاي رشد ارقام بومي و اصلاح‌ شده برنج .Oryza Sutiva L در تداخل با علف‌هرز سوروف .Echinochlou crus-galli L

Study on morphological traits and growth indices of indigenous and improved rice cultivars in interference with barnyardgrass

اين بررسي به منظور ارزيابي برخي ويژگي‌هاي مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي موثر در رقابت برنج با علف‌هرز سوروف در موسسه تحقيقات برنج كشور(رشت) در سال 1380 انجام شد. آزمايش به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با آرايش افزايشي جزيي و در سه تكرار اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل ارقام برنج (دو رقم بومي "حسني" و "هاشمي" و دو رقم اصلاح ‌شده "خزر" و "سپيدرود") و علف‌هرز سوروف (تراكم‌هاي 0، 10، 20، 40 و 60 بوته در متر مربع) بود. برنج نشايي با تراكم ثابت 20 كپه در متر مربع به صورت خالص و مخلوط با سوروف در تراكم‌هاي مذكور كشت گرديد. با نمونه‌گيري تخريبي از دو هفته پس از كاشت تا زمان برداشت، در شش مرحله روند تجمع ماده خشك (DM 1)، شاخص سطح برگ(LAI 2)، سرعت رشد گياهي(CGR 3)، سرعت رشد نسبي(RGR 4)، روند توليد پنجه و ارتفاع و در آخرين مرحله نمونه‌گيري عملكرد و اجزاي عملكرد بررسي گرديد. نتايج نشان داد كه افزايش تراكم سوروف موجب كاهش عملكرد، اجزاي عملكرد، بيوماس و شاخص‌هاي رشد در همه ارقام برنج گرديد. ميزان كاهش در صفات مختلف متفاوت و بطور متوسط 4 تا 15 درصد در ارقام بومي كمتر از ارقام اصلاح‌شده بود. سرعت توسعه سطح برگ بيشتر در اول فصل و آغاز زود هنگام پنجه‌دهي همراه با سرعت رشد گياهي بالا در ارقام بومي سبب گرديد تا آنها از قدرت رقابتي بالاتري برخوردار باشند. ارتفاع بلند‌تر ارقام بومي و تخصيص سهم بيشتري از بيوماس به برگ موجب بهر‌ه‌مندي بهتر آنها از نور و ايجاد محدوديت براي علف‌هرز سوروف در دسترسي به منابع گرديد.

This study was carried out in order to evaluate the morphological and physiological traits of rice involved in competition with barnyardgrass in Rice Research Institute of Iran, Rasht in 2001. Study was conducted by using two Local (Hasani & Hashemi) and two improved (Khazar & Sepidrood) rice cultivars. The experimental design was a randomized complete blocks with two-factor factorial (weed density and rice cultivars) with partial additive arrangements in three replications. Transplanted rice with 20 bunches/m-2 were grown with barnyardgrass in 0, 10, 20, 40 & 60 plant/m-2. Destructive samples were taken six times and two weeks after transplanting to harvest stage in order to analyze growth indices(LAI, CGR, RGR, TDM, tiller and dry matter) of rice cultivars. Results showed that increasing in weed density decreased grain yield, panicle/m-2, grain per panicle, biomass and growth indices of all rice cultivars but indigenous cultivars usually were affected 4-15% less than improved one. High rate of leaf area expansion in early season, early tillering initiation with high crop growth rate caused local varieties to be more competitive. High rate of height expansion and partitioning more of biomass to leaves in local varieties resulted in high light interception and limited the weed access to capture resources.