بررسي توزيع مكاني برخي عناصر غذايي و عوامل موثر بر حاصلخيزي خاك در اراضي شهرستان مراغه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي

Investigation of spatial distribution of soil fertility factors in Maraghe farms by means of geographic information systems

خاك زراعي منبعي ارزشمند بوده و حفظ و مديريت حاصلخيزي آن در توسعه پايدار هر كشوري نقش مهمي را ايفا مي نمايد. از جمله ابزارهاي مناسب كه مي تواند امكانات لازم را در زمينه مديريت حاصلخيزي خاك ها فراهم آورد نقشه هاي پهنه بندي عناصر غذايي مي باشند. هدف تحقيق حاضر بررسي ساختار فضايي و تهيه نقشه هاي پهنه بندي عناصر غذايي بر اساس استفاده از تكنيك هاي زمين آمار در محيط GIS ميباشد. در اين تحقيق با استفاده از GPS 390 نمونه مركب خاك از اراضي زراعي شهرستان مراغه جمع آوري شد و پس از آناليزهاي آزمايشگاهي ميزان عناصرفسفر، پتاسيم ،آهن، روي، منگنز،مس و بور و نيز درصد كربن آلي، شوري و pH استخراج گرديدند. از طريق بررسي هاي آماري با بسته نرم افزاري Spss نرمال بودن توزيع داده ها تست شد و سپس با بكارگيري نرم افزار Gs+9 بررسي هاي زمين آماري وتهيه نيم پراش نگار تمامي عناصر انجام شده و بعد مناسبترين مدل تيوري به داده هاي تجربي برازش داده شد. با تعيين شدن پارامترهاي نيم پراش نگار مدل كريجينگ معمولي جهت تخمين مقادير عناصر در نقاط مجهول بكار گرفته شده و نقشه پهنه بندي عناصردر محيط نرم افزار Gs+9 توليد شد. پهنه‌بندي نقشه هر كدام از اين عوامل بر اساس استانداردهاي موسسه تحقيقات خاك و آب كشور انجام شد. نتايج حاصله نشان داد كه قسمت عمده اراضي نمونه‌برداري شده، فاقد محدوديت شوري بوده ولي داراي كمي قلياييت هستند، در74 درصد اراضي ميزان كربن آلي بيشتر از5/0 درصداست و بر اساس نياز گياه گندم، فسفر قابل در 35/70درصد اراضي در حد زياد يا سميت و پتاسيم قابل جذب نيز درقست اعظم اين خاكها در حد زياد و خيلي زياد مي‌باشد. از لحاظ عناصر كم مصرف به ترتيب كمبود روي، منگنز، آهن، بور و مس در اين اراضي شايع بوده است.

Agricultural soils are valuable resources and their protection and fertility management play an important role in the sustainable agriculture. One of the suitable tools that make it possible to manage the soil fertility is the use of soil nutrients map. The main goal of this research is to study the spatial structure and mapping the spatial distribution of some soil micronutrients using geostatistics and GIS techniques. To do this research, 390 mixed soil samples along with their GPS-based coordinates were taken from Maragheh agricultural soils. Soil samples were analyzed and the amounts of EC, pH, %OC, P, K ,Zn , Mn , Fe , Cu and B, were determined. For geostatistical analyses the elements semivariograms were developed and then the suitable theory model fitted to the experimental semivariograms. The information generated from the fitted models were applied to make use of ordinary kriging For estimating the value of microelements in the unknown locations. All above mentioned steps were performed in the GIS environment that resulted in generating soil fertility maps (zonation maps).