بررسي ارتباط پهنـاي كورتـكس تحتاني منديبـل با دانسيتـه استخـوان مهـره‌هاي كمـري در زنـان يايـسه

Relationship between lumbar spine bone mineral density and mandibular cortical width in post-menopausal women

چكيده مقدمه: استيـوپوروز بيـماري بـدون علامتـي است، مگر آن كه باعث شكستـگي استـخوان شود. يـكي از روش‌هاي تشخيـص اين بيماري، انجام آزمايـش DEXA يا Dual Energy X- Ray Absorptiometry است كـه در آن BMD يا Bone Mineral Density و كميت آماري (Total Score) T-Score براي نواحي مورد آزمايش مشخص مي‌شود. اين بيماري باعث ايجاد تغييراتي در استخوان‌هاي فكين مي‌شود كه قابل مشاهده توسط دندان‌پزشك است. هدف از اين پژوهش، بررسي رابطه بين پهناي كورتكس تحتاني منديبل با BMD و T-Score بود. مواد و روش‌ها: در اين پژوهش تحليلي مقطعي، پس از دريافت دعوت نامه 51 بيمار كه همگي آزمايش DEXA از ناحيه مهره‌هاي كمري L2- L4 و راديوگرافي پانوراميك داشتند مورد بررسي قرار گرفتند. اين افراد بر مبناي عدد T-Score به 3 گروه تقسيم شدند: 1) طبيعي، 2) استيوپنيك و 3) استيوپوروتيك. سپس از روي راديوگرافي پانوراميك افراد، پهناي كورتكس تحتاني منديبل در ناحيه سوراخ چانه‌اي اندازه گيري شد و ارتباط اين عدد همراه با اعداد BMD و T-Score موجود در آزمايش DEXA آن‌ها بررسي شد. يافته‌ها با استفاده از آزمون‌هاي آماري ANOVA، Scheffe، همبستگي پيرسون و رگرسيون، تجزيه و تحليل شدند (05/0 = ?). يافته‌ها: پهناي كورتكس منديبـل در زنـان طبيعي، استيـوپنيك واستيـوپوروتيك با هم اختلاف معنـي‌دار داشت (001/0 > p value) و به ترتيب 8/4، 8/3 و 7/2 ميلي‌متر بود. ضريب همبستگي پهناي كورتكس با BMD و T-Score به ترتيب 896/0 و 903/0 به دست آمد. آزمون رگرسيون پهناي كورتكس با BMD و T-Score نيز معني‌دار شد (001/0 > p value). نتيجه‌‌گيري: براساس يافته‌ها و ضـرايب به دست آمده، دندان‌پزشكان و به ويژه متخصصان راديولوژي دهان مي‌توانند از اولين كساني باشند كه با دقت در راديوگرافي پانوراميك، به بروز بيماري استيوپوروز در زنان يايسه مشكوك شده، بيمار را جهت آزمايشات تكميلي به پزشك متخصص ارجاع دهند. كليد واژه‌ها: استيوپوروز، استيوپني، زنان يايسه، كورتكس استخوان منديبل، آزمايش DEXA، راديوگرافي پانوراميك

Abstract Introduction: Osteoporosis is an asymptomatic disease until it causes fracture. One of the most effective methods for its diagnosis is DEXA test. This test shows BMD and T-Score for selective parts. Osteoporosis also causes some alterations in jaws that are observed by dental practitioners. The aim of this study was to determine the relationship of MCW (Mandibular Cortical Width) with BMD and T-Score. Materials and Methods: In this analytic cross-sectional study 51 post-menopausal women who had undergone DEXA test from lumbar spine (L2-L4) and panoramic radiography were selected. The subjects were divided into 3 groups according to T-Score and WHO criteria: 1) Normal; 2) Osteopenic; 3) Osteoporotic. MCW was measured at mental foramen area on the panoramic radiographs and analyzed in relation to BMD and T-Score using ANOVA, Scheffe, Pearson’s correlation and regression tests. Results: The mean mandibular cortical widths in the normal, osteopenic and osteoporotic groups were 4.8 mm, 3.8 mm and 2.7 mm, respectively. Pearsonʹs correlation coefficients between BMD and MCW, and T-Score and MCW were 0.896 and 0.903, respectively. Regression between BMD, T-Score and MCW was significant (p value < 0.001). Conclusion: MCW mean differences between normal, osteopenic and osteoporotic women were significant (p value < 0.001). MCW had a high correlation with BMD and T-Score (about 0.9). Based on the results of this study, dental practitioners might be the first person to suspect osteoporosis in post-menopausal women from panoramic radiographs and refer them to specialists. Key words: Osteoporosis, Osteopenia, Post-menopausal women, Mandibular cortex width, DEXA test, Panoramic radiography.