نقش مشاركت مردمي در كاهش خسارات ناشي از زلزله در بافتهاي تاريخي

The Role of Public Participation in Reducing Earthquake Losses in Historical Urban Fabrics

با توجه به خطر زلزله خيزي بخش قابل توجهي از خاك ايران و نظر به گستردگي بافتهاي تاريخي كشورمان، امروزه بخش قابل توجهي از مناطق تاريخي كشور با يك بحران جدي روبرو هستند؛ تداوم يا عدم تداوم حيات آنها در صورت وقوع زلزله. لذا محافظت ويژه از بافت تاريخي شهرهاي كهن بايد مورد توجه قرارگيرد و در اين راستا اتخاذ تدابير خاص و مبتني بر مشاركت مردم امري غير قابل اجتناب به نظر ميرسد. اين مقاله با تكيه بر تحقيقات نويسندگان در خصوص شيوههاي مديريت بحران در زلزلههاي پيشين و بررسي چالشها،كمبودها و فقدانها، به تبيين جايگاه مشاركت مردمي در فرآيند مديريت بحران زلزله ميپردازد و ضرورت انجام هرگونه اقدام با حضور تمام گروههاي اجتماعي ساكن را مورد تاكيد قرار ميدهد. تجارب زلزلههاي پيشين نشان ميدهد كه غالباً ميان مطالبات مردم و خدمات دولتي سنخيتي وجود ندارد.در مقابل، مشاركت مردمي و توانايي براي كشف ظرفيتهاي محلي از ناحيه جامعه آسيب پذير بيشتر مورد قبول واقع مي شود. اين توان بالقوه كه بر پايهي شرايط خاص و زمانهاي ويژه استوار نيست (مستمر است)، اكثر مواقع از دوام و اطمينان بيشتري نزد مردم برخوردار است. مردم بعنوان سرمايههاي غني اجتماعي، به خوبي قادراند تا در ارتباط با مسايلي كه حيات آنها را متاثر ميسازد تصميم سازي نمايند. دامنه اين مشاركتهاي درونزا مراحل پيش تا پس از بحران را در بر ميگيرد.ظرفيت سازي،ايجاد وتقويت حس اعتماد و شكلگيري شبكه گستردهاي از روابط همكاري،علاوه بر دوام و پاسخدهي مناسب به مطالبات، موجب كاهش هزينهها خواهد شد. يافتههاي تحقيق مبين آن است كه با توجه به حجم گسترده فعاليتهاي پوششي مورد نياز در زمان بحران توسط دولت،مي توان مديريت مهار بحران را طي يك برنامهريزي منسجم و دقيق به مردم واگذار نمود تا با آگاهي كاملي كه از ظرفيتهاي محيط خود دارند واقعيترين تصميمها را با حداكثر كارآيي پياده نمايند.