مقايسه برخي علف‌كش ها در ايجاد عارضه كوتولگي در برنج

Comparison of Some Herbicides on Causing the Dwarfness on Rice

به منظور بررسي نقش مهمترين علف‌كش‌هاي انتخابي شاليزار در ايجاد عارضه كوتولگي برنج اين آزمايش در سال 1386 در موسسه تحقيقات برنج كشور در شرايط آزمايشگاهي و گلداني اجرا گرديد. بررسي‌هاي دز-پاسخ با استفاده از علف‌كش‌هاي تيوبنكارب، بوتاكلر و اكساديارژيل و برنج رقم هاشمي در پتري‌ديش حاوي آگار و محيط كشت يوشيدا انجام شد. ارزيابي چشمي گياه‌‌سوزي علف‌كش‌ها نشان داد كه علف‌كش تيوبنكارب سبب ايجاد علايم اختلالات رشدي ويژه‌اي شامل برگ‌هاي سبز تيره، كوتاهي ارتفاع، برگ‌هاي كوتاه و ضخيم و ريشه‌هاي قهوه‌اي مي‌گردد، كه اين نشانگان علايم عارضه كوتولگي برنج هستند. بر اساس پارامترهاي تجزيه رگرسيوني، اثرات بازدارندگي تيوبنكارب بر روي ارتفاع، طول ريشه‌چه و وزن تر گياهچه‌هاي برنج بطور معني‌داري بيشتر از دو علف‌كش ديگر بود. دز مورد نياز براي 50% كاهش (GR50) ارتفاع برنج براي علف‌كش تيوبنكارب 40 و 13 مرتبه كمتر از بوتاكلر و اكساديارژيل بود. آزمايش دوم به منظور ارزيابي صحت آزمايش اول و بررسي تاثير علف‌كش تيوبنكارب در ايجاد عارضه كوتولگي اجرا گرديد. آزمايش در گلدان‌هاي حاوي خاك اراضي شاليزاري با سابقه كوتولگي انجام شد. تيمارها شامل زمان مصرف علف‌كش (قبل و بعد از نشا كاري)، سطح آب گلدان هنگام مصرف علف‌كش (غرقاب و اشباع) و دز علف‌كش (0، 2، 4، 6، 8 و 10 كيلوگرم ماده موثره در هكتار) بود و آزمايش در قالب طرح فاكتوريل اسپليت، اسپليت در سه تكرار اجرا گرديد. نتايج اين بررسي نيز نشان داد كه فقط علف‌كش تيوبنكارب سبب بروز كوتولگي شده و نتايج آزمايش قبلي را تاييد نمود. تجزيه داده‌ها نشان داد كه گياه‌‌سوزي ناشي از تيوبنكارب (كوتولگي) به شدت تحت تاثير دز علف‌كش تيوبنكارب، زمان مصرف علف‌كش و روش آبياري قرار گرفت. داده‌ها بيانگر اين واقعيت بودند كه كاربرد تيوبنكارب در خاك‌هاي اشباع سه برابر بيشتر از خاك‌هاي غرقاب بر روي برنج گياه‌‌سوزي داشته و يك همبستگي معني‌دار سيگموييدي (r2 > 95%) مابين دز علف‌كش و گياه‌‌سوزي تيوبنكارب وجود داشت. بطور كلي مصرف تيوبنكارب پس از نشا كاري در مقايسه با قبل از نشا كاري سبب كاهش شدت كوتولگي گرديد. بر اساس نتايج اين تحقيق براي مديريت عارضه كوتولگي در كشت نشايي برنج، غرقاب مزرعه قبل از مصرف علف‌كش و نيز كاربرد علف‌كش پس از نشا كاري و در حداقل دز توصيه مي‌شود.

In order to investigate the effect of most common paddy selective herbicides on causing growth disorder called dwarfism two experiments were laid out in 2007 in Rice Research Institute of Iran, Rasht. The dose response study was carried out by herbicides thiobencarb "TB", butachlor and oxadiargil and Hashemi rice cultivar in Petri dishes containing agar and Youshida growth medium. Visual evaluation of herbicides toxicity on seedlings showed that TB caused specific growth irregularity including dark greenish leaves, dwarf stature of seedlings, short thick leaves and brown color roots that are known as symptoms of dwarfism. Regression analysis of rice seedlings height, root length and fresh weight by fitting sigmoidal logistic dose response equations showed that the inhibitory effect of thiobencarb on rice growth was significantly more than two other herbicides (P < 0.001) as shown by model parameters. The dosage needed for 50% reduction in height (GR50) of rice seedlings was 40 times lesser for TB compared with two other herbicides. The second experiment was arranged in order to evaluate the accuracy the results of first study, as dwarfism symptoms were only observed in Petri dishes treated with TB. The study was carried out in pots containing paddy soils with the precedence of severe dwarfism. Treatments included time of TB application (before and after transplanting), pots water level (saturated and flooded) and dosages (in 6 levels 0, 2, 4, 6, 8 & 10 kg.ai.ha-1) in a split split plot design with factorial arrangement of treatments in 3 replications. Also two other herbicides were included as control. Toxicity of herbicides were evaluated visually based on 0-100 where 0 indicates no effect, and 100 was complete plant death. Results of this experiment also confirmed the results of previous one and symptoms of dwarfism were observed only in pots treated with TB. Data analysis showed that toxicity of TB was affected by dosage, time of application and water level significantly (P < 0.0001). According to these results applying the TB in saturated soils was three times more toxic for transplanted rice compared with flooded pots, and there was a direct significant (P < 0.001) sigmoidal relation (r2 > 95%) between dosages and toxicity of TB. Spraying TB after transplanting compared with before transplanting decreased dwarfness intensity significantly. Based on the results of this study for management of TB toxicity in paddy rice it is needed the herbicide to be applied in flooded soils, and after transplanting in minimum recommended doses.