مطالعه آثار دگر آسيبي زعفران (Crocus sativus L.) بر روي جوانه زني و رشد دانه رستهاي چهار رقم سورگوم (. Sorghum bicolor L)

Allelopathic Effect of Saffron (Crocus Sativus L.) on Germination and Seedling Growth of Four Sorghum (Sorghum Bicolor L.) Cultivars

زعفران از محصولات مهم زراعي ايران، گياهي چند ساله است كه تكثير آن از طريق بنه ها صورت مي گيرد. ميزان محصول زعفران معمولاً 5 الي 6 سال بعد از كشت اوليه كاهش مي يابد به همين دليل كشاورزان اقدام به كشت مجدد بنه هاي جديد زعفران يا كشت جايگزين مي نمايند. سورگوم مي تواند يكي از نامزدهاي احتمالي كشت جايگزين باشد. از اين رو در تحقيق حاضر تلاش گرديد تا اثر عصاره برگ، بنه و گلپوش زعفران بر روي جوانه زني و تغيير تعدادي از پارامترهاي رشد چهار رقم سورگوم در مرحله اوليه استقرارآنها بررسي شود. با استفاده از پودر خشك اندامهاي مختلف زعفران، عصاره هاي آبي در غلظتهاي صفر (آب مقطر)، 1، 2 و 4 درصد (w/v) و عصاره هاي الكلي در غلظتهاي صفر (آب مقطر)، 25/0 ، 5/0 و 1 درصد (w/v) تهيه گرديد و بذرهاي سترون شده سورگوم با روش كاغذ صافي مرطوب تحت تاثير تركيبات دگر آسيب زعفران قرار داده شد. كليه آزمايشها به صورت طرح آماري فاكتوريل در قالب بلوكهاي كاملاً تصادفي با 4 تكرار اجرا گرديد. نتايج نشان داد عصاره هاي آبي و الكلي فوق درصد و سرعت جوانه زني ، طول ريشه، ساقه، برگ و وزن تر و خشك دانه رستهاي تمامي ارقام سورگوم را كاهش داد. تحت اثر مواد دگرآسيب، رشد ريشه نسبت به برگ و ساقه به طور قابل ملاحظه اي كاهش يافت. اندازه گيري وزن خشك ساقه و ريشه نيز نشان داد كه ميزان تجمع زيتوده در ساقه كمتر تحت تاثيرقرار مي گيرد. علي رغم رشد كمتر ريشه محتواي آب دانه رستها تغيير محسوسي نكرد بنابراين به نظر مي رسد كه سورگوم از طريق تنظيم اسمزي و اثر رقت بر شرايط دشوار غلبه مي كند. با مقايسه اثرات دگر آسيبي اندامهاي گوناگون زعفران به نظر مي رسد كه اثربازدارندگي رشد عصاره گلپوش و برگ شديدتر از عصاره بنه مي باشد. همچنين نتايج نشان داد با توجه به ويژگيهايي نظير كاهش سرعت جوانه زني، كاهش طول ريشه و وزن خشك ريشه و ساقه، كاهش نسبت طول ريشه به ساقه، رقم علوفه اي اسپيدفيد حساس ترين رقم مورد مطالعه بود. اما ارقام دانه اي كيميا و پيام با وجود آن كه درصد جوانه زني و سرعت جوانه زني آنها كمتر بود، اما در روزهاي پس از جوانه زني با داشتن سطح برگي بزرگتر، عدم تاثير مواد دگر آسيب زعفران بر رشد طولي ساقه وافزايش نسبي وزن خشك ريشه و ساقه مقاوم تر بودند.

Saffron (crocus sativus L.) is an important cash crop in Iran that propagates by its corms. Usually, rate yield reduced 5-6 years after primary plantation. For this reason, farmers begin to recultivate new corms or intercropped cultivation. Sorghum (sorghum bicolor L.) could be introduce as a suitable candidate for intercropped cultivation. Therefore, in our research we attempt to investigate allelopatic effects of leaf, corm and petal extracts of saffron on seed germination and early growth stage of four sorghum cultivars. Aqueous and alcoholic extract were prepared from dry powdered of saffron organs at 0-4% and 0-1% (w/v) concentrations, respectively. Then sterile seeds were exposed to these extracts. Experiments were designed in a randomized complete block as a factorial experiment with 4 replicates. The results showed that rate and percent of germination, length of root, shoot and leaf, fresh and dry weights of seedling reduced in 4 sorghum cultivars by both extracts. Root growth was significantly decreased in comparison to shoot and leaf. Also, measurement of dry weight revealed that the accumulation of biomass was less affected in shoot. In spite of less growth of root, water content of seedling did not show obvious reduction. It is suggested that root cells were surmounted to stress by osmotic regulation and dilution of toxic compounds. Also, result showed that leaf and petal extracts were more effective than corm tissue; and among 4 studied cultivars Kimia and Payam were resistant to petal and corm extracts but Spidfid and Sugargraz were more resistant to leaf extract.