بررسي ساخت عينك در هزاره‌هاي چهارم و سوم قبل از ميلاد و مقايسه آن با عينك‌هاي امروزي

سابقه و هدف: تحقيقات نشان مي‌دهند كه بشر از آغاز زندگي بر روي زمين در تلاش بوده كه چشم را بشناسد و اطلاعاتي درباره مكانيزم بينايي به دست آورد؛ زيرا متوجه شده بود چشم محيط شفاف شيشه‌گونه محدبي است كه تصوير همه اجسام بر روي آن مي‌افتد (آئينك). در ضمن از طريق روزنه (مردمك)، ديدن ممكن مي‌گردد و در طول حيات نيز با مشكلاتي همچون نابينايي، انحراف چشم، پير‌چشمي، مزاحمت نورهاي منعكس‌شده از محيط و آب‌مرواريد مواجه مي‌گردد. به همين منظور بشر تلاش مي‌كرد ضمن شناخت، ابداعاتي را هم براي رفع اين مشكلات ارايه نمايد. در مطالعه داستان‌هاي اساطيري كه در شاهنامه به آن اشاره مي‌شود، بحث فناناپذيري، يكي از موضوعات موردعلاقه بشر بوده است؛ اما هرگز نتوانسته براي چشمان خود از اين نظر چاره‌اي بينديشد و ناچار بوده است كه با استفاده از امكاناتي، چشمان خود را محافظت نمايد. اين مهم، نشان مي‌دهد كه در ارتباط با چشم مي‌توان وسايلي يافت كه احتمالاً بشر در طول تاريخ براي مراقبت از چشم، آنها را ساخته و مورد‌ استفاده قرار داده است. يكي از موفقيت‌هاي انسان پيش از تاريخ، ساختن چشمي همانند چشم براي چشم (آئينك، چشمك و عينك) مي‌باشد. به همين دلايل به نظر مي‌آيد كه انسان توانسته علاوه بر استفاده از شيشه در ساخت چشم مصنوعي، احتمالاً شيشه و يا سنگي قيمتي و شفاف (دُر كوهي، ياقوت سرخ) را هم در چشمي عينك جا‌گذاري نمايد. در قسمتي از آيه 44 سوره نمل آمده است حضرت سليمان فرمود تا جنيان، كوشكي ساختند براي او از آبگينه سپيد به رنگ آب. نزديكترين ضريب انكسار به هوا قبل از شيشه، آب مي‌باشد كه آرزوي هر صنعت‌گر شيشه‌سازي است كه بتواند چنين شيشه شفافي بسازد. اين واقعه تقريباً بين سال‌هاي 931 الي 989 قبل از ميلاد، روي داده است. ذره‌بيني در موزه تبريز وجود دارد كه مربوط به همين دوران مي‌باشد.مواد و روش‌ها: اين پژوهش به صورت پيمايشي در حوزه ميداني، موزه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پژوهشكده‌ها، دانشكده‌ها، مراكز تحقيقاتي علمي و فرهنگي كلكسيونر‌ها و مراجعه به اساتيد پژوهشگر در مراكز دايرةالمعارف و لغت‌نامه و بخش فرهنگي بعضي از سفارتخانه‌ها انجام شده است.يافته‌ها: در اين پژوهش، پژوهشگر توانست عينكي از جنس استخوان را شناسايي نمايد كه باستان‌شناسان آن را بر روي صورت جسد دختري يافته بودند. با به دست آمدن اين عينك، مطالعات لازم بر روي آن انجام شد و با مشخص شدن نكات فني رعايت‌شده در آن، امكان مقايسه عينك استخواني با عينك‌هاي امروزي فراهم آمد.نتيجه‌گيري: با توجه به وجود عينك استخواني و چشم مصنوعي كشف‌شده در چشم بانويي در شهر سوخته زابل، مي‌توان گفت كه احتمالاً بانوان ايراني از اولين كساني بوده‌اند كه در پيش از تاريخ، جهت رفع مشكلات بينايي و زيبايي ظاهر چشم، از عينك و چشم مصنوعي استفاده نموده‌اند. در اين مقاله، موضوع چشم مصنوعي مورد بررسي قرار نمي‌گيرد.