مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ديدگاه اساتيد و دانشجويان در زمينه آموزش ويژگي‌هاي رواني و جنسي به دانشجويان در دانشگاه‌ها

چكيده فارسي :

?زن و مرد با وجود يكي بودن از نظر حقيقت و نوع انساني، در يك سري از ويژگي‌هاي جسمي، رواني و جنسي با يكديگر متفاوتند(1). ريشه بسياري از موارد طلاق و اختلافات خانوادگي در عدم آگاهي و شناخت همسران از اين تفاوت‌هاست(2). مطالعات متعدد نشان داده‌اند كه آموزش‌هاي رسمي و جامع در اين زمينه مي‌تواند تاثير بسزايي بر سلامت خانواده داشته باشد. از جمله اين مطالعات مي‌توان به مطالعه محمودي اشاره كرد، اين مطالعه نشان داده كه آموزش تفاوت‌هاي جنسي مي‌تواند براي پيشگيري از اختلالات جنسي و بهداشت رواني اقشار مختلف جامعه، خصوصاً جوانان، استفاده شود(3). نتايج مطالعه ديگري نشان داده كه نوجوانان و جوانان به اطلاعات دقيق و مناسب در مورد مسايل جنسي احتياج دارند(4). آموزش جنسي و معرفي ويژگي‌هاي متفاوت زن و مرد در اين موارد، در سلامت خانواده، كاهش خشونت‌هاي جنسي و كاهش ناسازگاري در خانواده و ايجاد رضايتمندي از زندگي زناشويي، نقش مهمي ايفا مي‌كند(5). آموزش در دانشگاه و براي دانشجويان در رشته‌هاي مختلف آموزشي مهم تلقي مي‌شود، زيرا اين گروه مي‌توانند انتقال‌دهنده روش‌ها و مهارت‌ها به افراد ديگر جامعه به حساب آيند(6). از آنجا كه تعيين نيازآموزشي نقطه آغازين هر نوع برنامه آموزشي است و تدوين برنامه‌هاي آموزشي منوط به سنجش و شناسايي نيازها مي‌باشد، اين مطالعه با هدف تعيين نظرات اساتيد و دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي و ولي‌عصر رفسنجان در مورد ضرورت آموزش ويژگي‌هاي رواني و جنسي زن و مرد در دانشگاه‌ها به دانشجويان انجام گرديده است تا مشخص شود آيا اساتيد و دانشجويان با اين آموزش‌ها در دانشگاه وبه دانشجويان موافقند يا خير؟ و در صورت توافق، برگزاري اين آموزش‌ها را به چه شكل مناسب مي‌دانند. در اين مطالعه توصيفي كه در سال 1386 در دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان انجام گرفت، 310 نفر از اساتيد با روش سرشماري و 300 دانشجو نيز با نمونه‌گيري تصادفي نظامدار وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوري اطلاعات، پرسشنامه پژوهشگر ساخته‌اي شامل چهار قسمت بود: قسمت اول، مشخصات دموگرافيك؛ قسمت دوم، نظرسنجي در مورد ضرورت آموزش ويژگي‌هاي رواني زن و مرد در هفت حيطه ويژگي‌هاي عاطفي، اخلاقي، رفتاري، هوشي، قضاوتي، دركي و آموزش رفتار متناسب با اين ويژگي‌ها؛ قسمت سوم، نظرسنجي در مورد آموزش ويژگي‌هاي جنسي زن و مرد در چهار حيطه واكنش‌ها و پاسخ‌هاي جنسي، عوامل موثر بر واكنش‌ها و پاسخ‌هاي جنسي، اختلالات عملكرد جنسي و آموزش رفتار متناسب با اين ويژگي‌ها؛ قسمت چهارم، دو سوال مربوط به نظرسنجي در مورد نحوه برگزاري اين آموزش‌ها بود. قسمت دوم و سوم پرسشنامه با معيار پنج قسمتي ليكرت از بسيار ضرورت دارد با نمره پنج تا اصلاً ضرورت ندارد با نمره يك تنظيم شده بود. روايي محتواي آن از طريق مشاوره با روان‌پزشكان و روان‌شناسان و پايايي آن به وسيله آزمون مجدد تامين گرديد (9/0r=). پرسشنامه بعد از ارايه توضيحات لازم و كسب رضايت شركت-‌كنندگان، به وسيله پژوهشگران، در اختيار آنها قرار داده و در ملاقاتي ديگر بازپس گرفته مي‌شد. در قسمت دوم پرسشنامه، بيشينه امتياز قابل كسب 35 بود و امتياز زير 18 به عنوان نظر مخالف و 18 و بالاتر موافق؛ و در قسمت آموزش ويژگي‌هاي جنسي، بيشينه امتياز قابل كسب از نظرسنجي 20 بود و امتياز زير 10 نظر مخالف و10 و بالاتر موافق در نظر گرفته شد. اطلاعات جمع‌آوري شده كدگذاري و با نرم‌افزار SPSS-11.5 و آمار توصيفي و آزمون‌هاي آماري مجذور كاي و فيشر براي بررسي ارتباط بين مشخصات دموگرافيك و نظرات اساتيد و دانشجويان مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. چهل و دو و نه دهم درصد از پرسشنامه‌هاي اساتيد و 88 درصد از پرسشنامه‌هاي دانشجويان بازگردانده شدند. نتايج نشان داد ميانگين سني دانشجويان 7/2±6/21 و ميانگين سني اساتيد 3/6±9/38سال بود. اساتيد بيشتر مرد (78 نفر، 4/68 درصد) و دانشجويان بيشتر خانم (163 نفر، 2/62 درصد) بودند. بيشترين تعداد دانشجويان مربوط به مقطع كارشناسي (95 نفر، 6/50 درصد)، و اكثريت اساتيد (75 نفر، 9/40 درصد) پزشك متخصص بودند. در رابطه با ضرورت آموزش ويژگي‌هاي رواني و جنسي زن و مرد در دانشگاه، 128 نفر (2/96 درصد) از اساتيد و 262 نفر (2/99 درصد) از دانشجويان با آموزش ويژگي‌هاي رواني و 130 نفر از اساتيد (3/ 96 درصد) و 260 نفر از دانشجويان (5/98 درصد) با آموزش ويژگي‌هاي جنسي موافق بودند. از نظر نحوه برگزاري اين آموزش‌ها در دانشگاه، اكثريت اساتيد (42 نفر، 3/35 درصد) و اقليت دانشجويان (65 نفر، 1/25 درصد) با كارگاه آموزشي؛ و اكثريت دانشجويان (100 نفر، 6/38 درصد) و اقليت اساتيد (34نفر، 6/28درصد) با ارايه اين آموزش‌ها به شكل واحد درسي موافق بودند. اكثريت دانشجويان (145 نفر، 6/55 درصد) با برگزاري آموزش‌ها به شكل مختلط و اكثريت اساتيد (87 نفر، 3/71 درصد) به شكل جداگانه توافق داشتند. اختلاف نظر بين اساتيد و دانشجويان دو دانشگاه در مورد ضرورت آموزش ويژگي‌هاي رواني و جنسي زن و مرد به دانشجويان معني‌دار نبود. همچنين، بين نظرات اساتيد و دانشجويان با سن، جنس، تاهل، تحصيلات و مقطع تحصيلي اختلاف معني‌دارآماري مشاهده نشد. يافته‌هاي اين پژوهش حاكي از اين است كه بيشتر استادان و دانشجويان اين مطالعه آموزش ويژگي‌هاي رواني و جنسي زن و مرد در دانشگاه‌ها را مناسب دانسته و با آن موافق هستند و اين موافقت ارتباطي به سن، جنس، رشته، مقطع تحصيلي و وضعيت تاهل اساتيد و دانشجويان ندارد كه مي‌تواند بيانگر عمومي بودن اين نياز باشد. آنچه اين پژوهش را از مطالعات مشابه متمايز مي‌سازد، توجه به ضرورت آموزش ويژگي‌هاي رواني مردان و زنان همزمان با آموزش‌هاي جنسي است زيرا طبق منابع معتبر، به دنبال تامين نيازهاي رواني انسان و بويژه در مورد زنان، رابطه جنسي مناسب شكل گرفته و به دنبال آن ارتباط رواني و عاطفي مناسب نيز به وجود مي‌آيد كه تامين‌كننده‌هاي سلامت خانواده مي‌باشد (7و8). با توجه به محدوديت‌هاي مطالعه كنوني و عدم تعميم‌پذيري نتايج، پيشنهاد مي‌شود اين تحقيق درسطح وسيع‌تري مورد ارزيابي قرار گيرد.