مطالعه برخي از شاخصهاي يوني متابوليتي خون در مولدين ماده بالغ و در حال بلوغ ماهي سفيد (Rutilus frisii kutum Kamenskii, 1901)

Study on Some Blood Ionic and Metabolic Indices in Maturated and Maturing Femaleʹʹs Kutum (Rutilus Frisii Kutum)

ماهي سفيد مهم ترين ماهي استخواني بومي درياي خزر بوده و با توجه به ارزش غذايي بالا، كيفيت عالي گوشت و لذيذ بودن مورد توجه صيادان، ساحل نشينان و مردم كشور ايران و حتي ساير كشور هاي حاشيه درياي خزر مي باشد. شاخصهاي خوني در فيزيولوژي ماهي بسيار تاثيرگذار مي باشد، لذا با شناخت صحيح از وضعيت خوني ماهي سفيد مي توان راندمان حفظ، بازسازي، تكثير و پرورش اين ماهيان ارزشمند را افزايش داد. در اين بررسي مقادير پارامترهاي يوني (سديم، پتاسيم، كلسيم و منيزيم) و متابوليتي (كلسترول، پروتيين كل و گلوكز) پلاسماي خون تعداد 35 قطعه مولدين ماده بالغ و 45 قطعه مولد در حال بلوغ ماهي سفيد صيد شده از حوضه جنوب غربي درياي خزر واقع در استان گيلان و رودخانه سفيد رود اندازه گيري شد. دوره نمونه برداري از اسفند تا ارديبهشت سال 1387 بود. خون گيري از ناحيه سياهرگ ساقه دمي به عمل آمد. طي اين دوره هيچ گونه آلودگي و بيماري ثبت نشد. در هر گروه از مولدين بالغ و درحال بلوغ يونهاي سديم، كلسيم، پتاسيم و منيزيم به ترتيب بيشترين تا كمترين ميزان و غلظت كلسترول بيشتر از گلوكز و گلوكز بيشتر از پروتيين كل بود. نتايج مطالعه مقايسه اي بيانگر اين مي باشد كه تفاوت غلظت مقدار يون كلسيم و ميزان پروتيين كل در دو گروه مولدين معني دار بود (p < 0.01) به طوري كه غلظت كلسيم و پروتيين كل در گروه مولدين در حال بلوغ به ترتيب ( mmol/l1/0 ± 1/8 وmg/dl 7/18 ± 1/4) بيشتر از مولدين بالغ (mmol/l 05/0± 2/4 mg/dl 6/19 ± 1/3) بوده است. همچنين مقدار گلوكز و كلسترول هم در دو گروه مولدين اختلاف معني داري داشت به گونه اي كه در مولدين بالغ ميزان گلوكز و كلسترول به ترتيب (mg/dl 3/56± 7/87 و mg/dl2/64± 3/475) بيشتر از مولدين در حال بلوغ (mg/dl 1/21± 1/45 و mg/dl1/95± 3/347) اندازه گيري شد (p < 0.01). اما بين غلظت ساير پارامترهاي يوني سديم و منيزيم در اين دو گروه ماهيان مولد اختلاف معني داري مشاهده نشد (p > 0.05). با توجه به نتايج به دست آمده ارزيابي و تشخيص وضعيت فيزيولوژيكي شاخصهاي يوني و متابوليتي مولدين و تعيين ميزان و اندازه آن جهت برآورد، حفظ و نگهداري ذخاير ماهيان اقتصادي براي انجام توليد مثل مصنوعي و دستيابي به بهترين شرايط تكثير غير طبيعي ضروري است.

Rutilus frissi kutum is the most important bony fish inhabiting the Caspian Sea and is a very popular species among fishers, coastal dwellers and the people in Iran as well as in other Caspian littoral states for its high nutritive value and for its rich and good tasting meat. Blood indices are very important in fish physiology, the more knowledge of blood indices of fishes can be caused the more ability of breeding, culturing and restocking of them. This research was conducted amounts of ionic (sodium, potassium, magnesium and calcium) and metabolic (cholesterol, total protein and glucose) parameters in 35 maturated and 45 immature female Kutum blood in Guilan province, Sefid-rood river of southwestern Caspian Sea were determined. Fish samples were collected monthly from March to May in 2008. Blood samples were taken from the caudal vessels. No abnormalities or pathological changes in the ovarian or body of the investigated fish were detected. The results showed that Sodium, potassium, calcium and magnesium were maximum to minimum respectively and concentration of cholesterol was more than glucose and glucose was more than total protein in serum blood. There was a significant correlation between calcium and total protein in maturated (4.2±0.05 mmol/l, 3.1±19.6 mg/dl) and immature specimen (8.1±0.14 mmol/l, 4.1±18.7 mg/dl) (P < 0.01). The differentiation between glucose with cholesterol in maturated (87.7±56.3 mg/dl, 475.3±64.2 mg/dl) and immature specimen (45.1±21.1 mg/dl, 347.3±95.1 mg/dl) was significant (P < 0.01). No significant correlation between sodium and magnesium were be detected (p > 0.05). According to influence of ionic and nonionic blood’s plasma on regulation of reproduction and growth in kutum, have an important role and can use in management of reproduction and culture of this valuable species.