ارزيابي كاربرد داده هاي بارش NCEP/NCAR در پايش خشك سالي ايران

اساس پايش خشك سالي در هر كشور وجود داده هاي مطمئن و به هنگام است. داده هاي هواشناسي موجود در ايران اغلب با تاخير انتشار مي يابند كه اين مسئله امكان پايش بهنگام خشك سالي در كشور را با مشكل روبه رو مي كند. ازاين رو در اين پژوهش امكان استفاده از داده هاي شبكه بندي شده بارش NCEP/NCAR به منظور استفاده در پايش خشك سالي ايران مورد ارزيابي قرار گرفت. براي اين منظور داده هاي بارش ماهانه 52 ياخته (Grid) از شبكه داده هاي NCEP/NCAR كه كشور ايران را پوشش مي دهند به همراه داده هاي بارش ماهانه 32 ايستگاه سينوپتيك كشور براي دوره آماري 2005-1951 مورد استفاده قرار گرفت و سري هاي زماني SPI شش و دوازده ماهه آنها محاسبه شد. سپس آرايه S تحليل مولفه هاي اصلي به همراه چرخش وريمكس (Varimax) روي سري هاي زماني SPI شش و 12 ماهه داده هاي NCEP/NCAR وداده هاي مشاهده اي به طور جداگانه صورت گرفت و مدهاي اصلي تغييرپذيري SPI در سطح كشور شناسايي شد. نتيجه تحليل مولفه هاي اصلي روي سري هاي زماني SPI شش و 12 ماهه هر دو منبع اطلاعاتي نشان داد كه ايران را مي توان از نظر تغييرات زماني SPI در هر دو مقياس زماني به چهار منطقه متمايز تقسيم كرد. سري هاي زماني نمره استاندارد مولفه هاي چرخش يافته به دست آمده از داده هاي NCEP/NCAR با سري هاي زماني نمره استاندارد مولفه هاي متناظر با آنها در داده هاي مشاهده اي مورد مقايسه قرار گرفت و مشخص شد كه در اغلب موارد هماهنگي خوبي ميان آنها، به ويژه در دوره 1970- 2005 وجود دارد. همچنين نقشه هاي ناهنجاري بارش 2008 براساس داده هاي NCEP/NCAR و داده هاي مشاهده اي تهيه شد و مورد مقايسه قرار گرفت. اين مقايسه نيز روشن ساخت كه داده هاي NCEP/NCAR روند تغييرات زماني و مكاني بارش در ايران را به خوبي نشان مي دهد و مي تواند براي پايش بهنگام خشك سالي در كشور مورد استفاده قرار گيرد.