بررسي رابطه‎ي تمركز مالكيت و توجيه اقتصادي خريد پوشش‎هاي بيمه‎اي، مطالعه‎ي موردي صنعت نفت و گاز ايران

Ownership Concentration and Its Effect on Insurance Coverages, the Case of Iranʹʹs Oil and Gas Industry

معمولا اين طور مطرح مي‎شود كه سهم پوشش‎هاي بيمه‎اي (حدود 3 درصد از كل بيمه نامه‎هاي صادر شده) متناسب با سهم اين بخش از توليد ناخالص ملي (كمي كم‎تر از 30 درصد) نمي‎باشد. در توجيه اين مطلب به دلايلي مانند فقدان فرهنگ بيمه‎اي نزد مديران نفتي استناد و راه‎كارهايي نيز در جهت توسعه‎ي پوشش‎هاي بيمه‎اي مطرح شده است. در اين مقاله توجيه‎پذيري به‎كارگيري پوشش‎هاي بيمه‎اي در چارچوب يك مدل نظري، در شرايط تمركز شديد (تنوع ضعيف) مالكيت، بررسي شده است. در حقيقت، پوشش‎هاي بيمه‎اي را مي‎توان قدرتمندترين ابزار مديريت ريسك به حساب آورد. شركت‎هاي بيمه معتقدند با پرداخت هزينه‎اي ناچيز، مي‎توان پوشش مناسبي براي خطرات زيان بار آتي ايجاد كرد، بنابراين از اين منظر، خريد بيمه نامه را توجيه پذير عنوان مي‎كنند. سيوال قابل طرح اين است كه آيا عواملي مانند ساختار مالكيت (به طور خاص، وضعيت تمركز)، مي‎توانند بر توجيه‎پذيري خريد بيمه‎نامه موثر باشند؟ در اين مقاله ابتدا تاثير تمركز شديد مالكيت بر خريد پوشش‎هاي بيمه‎اي بررسي شده است. اين بخش شامل پنج نتيجه‎ي مشخص و حايز اهميت است. در بخش بعد، صنعت بيمه‎ي ايران و صنعت نفت و گاز، از نظر ساختار مالكيت مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاصل نشان مي‎دهد كه درجه‎ي تمركز در صنعت بيمه ضعيف و در صنعت نفت و گاز بسيار شديد بوده است. در مجموع، هنگامي كه اين صنعت با تمركز بالاي مالكيت همراه باشد، خريد پوشش‎هاي بيمه‎اي از شركت‎هاي بيمه توجيه پذير نمي‎باشد. توسعه‎ي بيمه‎ي نفت و گاز به صورت بنيادي از طريق خصوصي‎سازي و تنوع بخشي به مالكيت امكان‎پذير مي‎باشد و در بخش‎هايي كه كماكان به صورت متمركز در مالكيت دولت باقي خواهند ماند، ايجاد ساز و كارهاي بيمه‎اي خاص (نظام خود بيمه اي) و يا ايجاد صندوق جبران خسارت داراي توجيه بالاتري خواهد بود.