زمان، امكانات و هزينه: تعيين كننده در مقايسه «سخنراني» و «بحث گروهي»

Letters to the editor

در آخرين شماره مجله آموزش ايراني آموزش پزشكي (دوره 10، شماره 3) مقاله اي توسط باغچقي و همكاران با عنوان "مقايسه تاثير تدريس به روش سخنراني و بحث گروهي بر مهارت هاي ارتباط با بيمار در دانشجويان پرستاري" چاپ گرديده است. ما با دقت به مطالعه اين مقاله پرداختيم. اين مقاله به مقايسه روش تدريس به صورت "بحث گروهي" با شيوه سنتي "سخنراني" مي پردازد. علي رغم اينكه نويسنده در مقاله به طور كامل به موارد مورد نياز در روش كار اشاره نموده است و اين مقاله مي تواند راهنماي ساير پژوهشگران در انجام پژوهش هاي مشابه باشد ولي با اين حال لازم مي دانيم نكاتي را اشاره نماييم و راهنمايي هاي نويسندگان جهت انجام پژوهش هاي مشابه را جويا شويم. 1- همانگونه كه مي دانيم روش معمول ارايه دروس در دانشگاه ها روش سخنراني مي باشد و نويسنده نيز در چندين مورد از آن به عنوان روش سنتي ياد كرده است. استفاده از روشي غير از روش معمول در تدريس با توجه به اينكه به دليل مسايل اخلاقي نياز است كه شركت كنندگان از محتواي طرح تحقيقاتي اطلاع داشته باشند مي تواند اين مساله كه نياز است در نهايت نتيجه بهتري نسبت به گروه شاهد بگيرند را هم به دانشجويان و هم به مدرسان القا نمايد و اين مساله ممكن است روي ميزان تلاش دانشجويان جهت كسب نتايج بهتر و ميزان توجه آنها بر روي فراگيري مطلب اثر بگذارد. در واقع نتايج حاصل در اين مطالعه مي توان به دليل تلاش مضاعف دانشجويان يا اساتيد در گروه مورد درمقايسه با گروه شاهد باشد و شيوه تدريس در نتايج نهايي تاثير چنداني نداشته باشد. با اين وجود همانگونه كه مي دانيد كورسازي در اينگونه مطالعات در مورد شركت كنندگان در مطالعه امكان پذير نمي باشد ولي در صورتي كه با توجه به اينكه در روش "بحث گروهي" نتايج بهتري در مقايسه با روش "سخنراني" حاصل گرديده است مطالعه در چندين دوره ادامه يابد، به گونه اي كه اثر خطاي (Bias) مذكور در مطالعه كمتر شود و روش "بحث گروهي" نيز به عنوان روش معمول آموزشي درآيد نتايج مطالعات قابل استنادتر خواهد بود. با اين وجود اين نكته كه حتي روش "بحث گروهي" در مقايسه با روش سنتي تنها به دليل جديدتر بودن براي دانشجويان باعث ايجاد تلاش بيشتر در جهت كسب نتايج بهتر گردد حايز اهميت است. 2- اگرچه همانگونه كه ذكر شد امكان انجامكورسازي در مورد شركت كنندگان در مطالعه وجود نداشته است ولي امكان انجام آن براي محقق وجود دارد. بگونه اي كه طراحي مطالعه مي تواند به گونه اي صورت گيرد كه افرادي كه در پايان به امتيازدهي به دانشجويان بر اساس پرسشنامه مي پردازند از اينكه دانشجودر گروه مورد يا شاهد مي باشد اطلاعي نداشته باشد. اين مساله از آن جهت حايز اهميت مي باشد كه تاثير نظر فرد امتيازدهنده را بر نتايج مطالعه حذف مي نمايد. با اين حال نويسندگان مقاله اشاره اي به اينكه اين نمره دهي توسط چه كساني صورت گرفته است و آيا از محتواي تحقيق و گروه هاي دانشجويان اطلاع داشته اند يا نه نكرده است. 3- برتري بسياري از روش ها از جمله "بحث گروهي" بر روش "سخنراني" از بسياري از جهات دور از ذهن نمي باشد و قابل انتظار است. آنچه كه باعث گرديده است در بسياري از موارد روش "سخنراني" به ساير روش ها ترجيح داده شود مشكلاتي است كه روش هاي ديگر در مراحل اجرا دارند. به طور مثال مي توان به وقت گير بودن، نياز به مهارت هاي لازم جهت تدريس به شيوه مذكور، هزينه بر بودن، نياز به امكانات خاص، و موارد ديگري از اين دست مي باشد كه نويسنده نيز اشاراتي به اين مطلب در بحث و نتيجه گيري داشته است. با اين حال به نظر مي رسد انجام مطالعاتي جهت بررسي علل گرايش به روش سخنراني و بررسي مشكلات اين روش و ساير روش ها مورد نياز مي باشد و مطالعات آينده بهتر است مواردي چون زمان مورد نياز، امكانات مورد نياز و مهارت هاي لازم و ساير موارد را نيز در دو روش مقايسه بپردازند. اميد است موارد ذكر شده مفيد واقع گردد و كمك كننده جهت انجام مطالعات آينده باشد .