مطالعه تنوع پاتوتايپ‌ها و فاكتورهاي بيماري‌زايي قارچ Puccinia triticina Eriksson عامل بيماري زنگ قهوه‌اي گندم در ايران

STUDY ON PATHOTYPES DIVERSITY AND VIRULENCE FACTORS OF Puccinia triticina ERIKSSON, THE CAUSAL AGENT OF WHEAT BROWN RUST IN IRAN

بيماري زنگ قهوه‌اي (برگي) گندم كه توسط قارچ Puccinia triticina Erikssonبه وجود مي آيد، يكي از بيماري‌هاي مهم گندم است كه در بسياري از مناطق گندم‌كاري ايران با شدت‌هاي مختلف ديده مي‌شود. در طي سال هاي 1386 و 1387 نمونه‌هاي برگي آلوده به اين بيماري از مناطق مختلف كشور جمع‌آوري شد. در مجموع پاتوتايپ 51 جدايه با فرمول بيماري‌زايي/ غير بيماري‌زايي تعيين شد. در برخي از مناطق فنوتيپ‌هاي بيماري‌زايي مشابه TKTT، PKTT، PJTT، PHRR، PKRT، PHRT، PGTT و TCTT مشاهده گرديد و بقيه جدايه‌ها داراي فنوتيپ بيماري‌زايي منحصر به فرد بودند. از ميان جدايه‌هاي سال1386، جدايه‌هاي مريوان I و اهواز II داراي بيشترين قدرت (توان) بيماري‌زايي و جدايه گرگان II داراي كمترين قدرت بيماري‌زايي بود. از ميان جدايه‌هاي جمع‌آوري شده در سال 1387 بيشترين قدرت بيماري‌زايي مربوط به جدايه‌هاي بروجرد I و اردبيل I و كمترين توان بيماري‌زايي مربوط به جدايه اهواز II بود. در سال 1386 براي ژن‌هاي Lr9، Lr25 و Lr28 و در سال 1387 براي ژن‌هاي Lr9، Lr19، Lr25و Lr28 بيماري‌زايي ديده نشد. بر اساس دندروگرام ترسيم شده و با در نظر گرفتن خط برش در سطح 76/0، در سال 1386، جدايه‌هاي مورد بررسي در هشت گروه و در سال 1387، در شش گروه متمايز قرار گرفتند.

Leaf rust of wheat caused by Puccinia triticina Eriksson occurs annually in different parts of Iran. Samples of Puccinia triticina were collected from rust-infected wheat leaves from different regions of Iran during 2007-2008 cropping seasons. Fifty one isolates were collected from different parts of Iran. Purification, inoculation and multiplication of isolates were conducted at the seedling stage of susceptible Bolani, under green house conditions. After inoculation on the seedlings of brown rust of wheat near isogenic lines, a total of fifty one pathotype were identified based on Avirulenve/Virulence formula. In two years some collected isolates showed similar virulence phenotypes included: TKTT, PKTT, PJTT, PHRR, PKRT, PHRT, PGTT and TCTT and the others were unique. Marivan I and Avaz II isolates showed the most virulence and Gorgan II was the least virulence in 2007. In 2008, Borojerd I and Ardebil I showed the more aggressive and Ahvaz II was the least. Among all the collected isolates during two years no virulence were detected on plants with Lr9, Lr19, Lr25 and Lr28 resistance genes. Eight and six clusters were identified based on drawn denderogram at 0.76 cutting line in 2007 and 2008, respectively.