بررسي گروه‌هاي سازگاري رويشي و بيماري‌زايي جدايه‌هاي Colletotrichum coccodes عامل خال سياه سيب‌زميني در ايران

INVESTIGATION ON VEGETATIVE COMPATIBILITY GROUPS AND PATHOGENESITY OF Colletotrichum coccodes, THE CAUSAL AGENT OF POTATO BLACK DOT IN IRAN

بيماري خال سياه سيب‌زميني توسط Colletotrichum coccodes ايجاد مي‌شود و در اكثر مناطق كشت سيب‌زميني ايران پراكنده است. عامل بيماري يكي از عوامل مهم كاهش عملكرد در مزرعه است و باعث پوسيدگي غده‌ها و افت وزن محصول در انبار مي‌شود. وضعيت تنوع ژنتيكي و توان بيماري‌زايي اين قارچ در ايران مشخص نبود. براي اين منظور از مناطق عمده سيب‌زميني كاري استان‌هاي اردبيل‌‍، اصفهان و همدان اقدام به نمونه‌برداري از گياهان با علايم بيماري شد. از 108 جدايه به دست آمده 48 جدايه با توجه به مناطق نمونه برداري انتخاب شدند. بر پايه واكنش‌هاي سازگاري رويشي در مجموع چهار گروه چند عضوي IRN-VCG1، IRN-VCG2، IRN-VCG3 و IRN-VCG4 به ترتيب با فراواني 86/42، 29/14، 16/4 و 16/4 درصد و شش گروه تك عضوي تعيين شدند. جدايه‌هاي اردبيل در گروه‌هاي IRN-VCG1 و IRN-VCG2 با فراواني 50 و 5/12 درصد قرار گرفتند و بقيه جدايه‌ها گروه‌هاي تك عضوي را تشكيل دادند. سه گروه IRN-VCG1، IRN-VCG2 و IRN-VCG3 به ترتيب با فراواني 55، 13 و 13 درصد جدايه‌هاي همدان را در بر گرفتند و باقي جدايه‌ها در گروه‌هاي تك عضوي جاي داده شدند. جدايه‌هاي استان اصفهان به سه گروه IRN-VCG1، IRN-VCG2 و IRN-VCG4با فراواني 25، 19 و12 درصد تعلق داشتند و بقيه جزو گروه‌هاي تك عضوي بودند. با استفاده از دو روش تلقيح اينوكلوم قارچ به غده‌هاي سيب‌زميني و آلوده‌سازي ريشه، بيماري‌زايي جدايه‌ها بررسي شد. به جز پنج جدايه بقيه جدايه‌ها قادر به پوسانيدن غده‌هاي سيب‌زميني بودند و همه جدايه‌ها توانستند در ريشه و ساقه زيرزميني ايجاد بيماري كنند. مقايسه داده‌هاي مربوط به شدت بيماري‌زايي نشان داد شدت پوسانندگي غده‌ها و گسترش ميكرواسكلروت‌هاي جدايه‌ها در اندام‌هاي زيرزميني مستقل از هم هستند. هم‌چنين بين گروه‌هاي سازگاري رويشي و قدرت بيماري‌زايي جدايه‌ها هم‌بستگي وجود نداشت ولي بين اين گروه‌ها و مناطق جغرافيايي جدايه‌ها هم‌بستگي اندكي ديده شد. پژوهش حاضر نشانگر تنوع قابل توجه گروه‌هاي سازگاري رويشي در اين گونه است.

Potato black dot disease, caused by Colletotrichum coccodes, is a common disease in many potato planting areas in Iran. This pathogen causes yield loss in field and tuber rot in storage conditions. Genetic diversity and pathogenicity of C. coccodes was unknown in Iran. In this study, C. coccodes was isolated from potato plants with black dot symptoms from Ardebil, Isfahan and Hamadan provinces. Amongst 108 isolates, 48 isolates were studied for vegetative compatibility groups and aggressiveness. Ten VCGs including four multi-member groups (IRN-VCG1, IRN-VCG2, IRN-VCG3 and IRN-VCG4) as well as six single-member groups were detected. Isolates of Ardebil were grouped in IRN-VCG1and IRN-VCG2 with 50 and 12.5% frequency and other isolates were single-member. Three groups of IRN-VCG1 (55%), IRN-VCG2 (13%) and IRN-VCG3 (13%) were constituted for Hamadan province isolates. Isfahan isolates were grouped as IRN-VCG1, IRN-VCG2 and IRN-VCG4 at 25, 19 and 12 percentage respectively, and 44% of isolates were not assigned to any of the four VCGs. The aggressiveness of the isolates were investigated using potato tuber decay assessment and root inoculation method. Most of isolates were able to decay potato tubers, while all isolates colonized the roots and were considered as aggressive isolates. Comparison of root and tuber inoculation methods showed no relationship between tuber rot severity and microsclerotia spreading in roots and stems. There was no correlation between VCGs and virulence while some correlation was detected for VCGs and geographical origin of the isolates. This study demonstrated that there is a significant VCG diversity in C. coccodes.