معرفي يك گونه جديد Melampsora روي Populus x euramericana در ايران

NEW RECORD OF THE GENUS Melampsora ON Populus x euramericana FROM IRAN

اخيراً نمونه‌‌اي آلوده به زنگ روي Populus x euramericana جمع‌آوري شده از مازندران بررسي گرديد كه ويژگي‌هايي متفاوت از گونه‌هاي قبلا گزارش شده در كشور داشت. اين نمونه داراي مراحل اوردينيوم و تليوم بود. اوردينيوم‌ها كه به دليل جمع‌آوري آخر فصل غالبا توسط گونه‌اي هيفوميست هيپرپارازيت آلوده شده بودند به شكل سورهاي كوچك، گرد و پراكنده با ظاهري پودري در سطح زيرين برگ‌هاي آلوده تشكيل شده بودند. اوردينيوسپورها غالبا واژتخم مرغي كشيده با ديواره خاردار و بي‌رنگ بودند. ديواره اوردينيوسپورها در راس صاف و 2-5/1 ميكرومتر ضخامت داشت. ضخامت ديوراه اين اسپورها در استواي اسپور تا 6 ميكرومتر هم مي‌رسيد. ابعاد اوردينيوسپورها 20-15 × 43-31 ميكرومتر اندازه‌گيري شد. اوردينيوم‌ها حاوي پارافيز‌هاي گرزي با ضخامت انتهايي تا 13 ميكرومتر در راس بودند. تليوم‌هاي سياه رنگ در هر دو سطح برگ به صورت زير اپيدرمي ديده شدند. هرچند اين سورها غالبا سطح فوقاني برگ را آلوده كرده بودند. تليوسپورها به شكل غالبا استوانه‌اي با ديواره قهوه‌اي روشن به ضخامت 1 ميكرومتر در طرفين و تا 5/2 ميكرومتر در راس اسپور ديده شدند. ابعاد تليوسپورها 12-8 × 64-40 ميكرومتر اندازه‌گيري شد. بر اساس اطلاعات ارايه شده توسط گويمن (Gaeumann 1959. Die Rostpilze Mitteleuropas, Buchler, Bern) نمونه فوق كاملا منطبق با گونه Melampsora larici-populina Kleb. است. از ويژگي‌هاي بارز اين گونه وجود اندكي ضخامت انتهايي در راس تليوسپورها، ضخامت انتهايي در راس ديواره پارافيز‌ها، ضخامت ديواره اوردينيوسپورها در استواي اسپور و صافي ديواره در راس اوردينيوسپورها است. مجموع اين ويژگي‌ها اين گونه را از ساير گونه‌هاي Melampsora روي صنوبر جدا مي‌كند. بر اساس نظر كوپرويچ و اوليانيشچف (Kuprevich & Ulyanishchev 1975. Keys to the rust fungi of USSR) اين گونه داراي دامنه پراكنش وسيعي است و در اروپا، آسيا، بخش‌هايي از آفريقا و آمريكاي جنوبي ديده شده است. بر اساس بازبينه زنگ‌‌هاي كشور (عباسي و علي‌ابادي 2010، بانك اطلاعات الكترونيكي زنگ‌هاي ايران)، تاكنون تعداد 4 گونه از جنس Melampsora روي گونه‌هاي Populus در ايران گزارش شده‌اند. ضمن اين‌كه اين اولين گزارش زنگ روي گونه P. x euramericana در ايران است، گونه زنگ M. larici-populina نيز براي ميكوبيوتاي ايران جديد است. علاوه بر P. x euramericana غالب گونه‌هاي بخش Aigeiros هم به عنوان ميزبان زنگ فوق معرفي شده‌اند (Kuprevich & Ulyanishchev 1975). نمونه بررسي شده: روي Populus x euramericana، مازندران، ايستگاه چمستان نور، 6/9/1389، جمع‌آوري كننده: علي برهاني، II+III، (IRAN 15009 F).