ارزيابي راهبردهاي بيابان زدايي با كاربرد مدل تحليلي سلسله مراتبي(AHP) و تكنيك اولويت بندي ترجيحي بر اساس تشابه به پاسخ هاي ايده آل(TOPSIS) مطالعه موردي: منطقه خضرآباد يزد

Evaluating Desertification Alternatives Using Analytical Hierarchy Process (AHP) Model and Order Preference Technique Through Similarity to Ideal Solution (TOPSIS). (Case study: Khezrabad region, Yazd

به منظور بالا رفتن بازدهي طرح هاي كنترل، احيا و بازسازي اراضي تخريب يافته و جلوگيري از اتلاف سرمايه هاي محدود، همواره در طرح هاي بيابان زدايي، خلا روشي كه بتواند معيارها و راهكارهاي مختلف را در نظر بگيرد و از آن ميان بر مبناي ساختاري سيستماتيك و ديدگاه گروهي، راه حل هاي بهينه را ارايه دهد، مشهود بوده است. همواره مشاهده مي شود كه راهبردهاي ارايه شده برمبناي نظر كارشناس و به صورت بخشي و غيرسيستماتيك و غير همه جانبه نگر بوده-است. و سابقه اي در به كارگيري مدل هاي نظام مند، از جمله مدل هاي تصميم گيري چند معياره (MADM) در زمينه بيابان زدايي وجود ندارد. لذا در اين پژوهش سعي شد از مدل فرايند تحليلي سلسله مراتبي(AHP) و مدل سيستماتيك اولويت بندي ترجيحي براساس تشابه به پاسخ هاي ايده آل ( TOPSIS)، به طور توامان به منظور ارايه راهكارهاي بهينه در بيابان زدايي استفاده شود. در اين پژوهش در ابتدا در چارچوب مدلAHP، از روش دلفي(Delphi)، و به طريقه مقايسات زوجي(Pirewise) با استفاده از نرم افزارExpert Choice ، نظرات متخصصان نسبت به ارجحيت و اولويت معيارها و راهبردها ارزيابي شد. سپس با تشكيل ماتريس تصميم گيري و از طريق مدل TOPSIS اولويت نهايي راهبردها به دست آمد. اين مدل به منظور ارزيابي كارايي در ارايه راهبردهاي بهينه، در منطقه خضرآباد يزد مورد استفاده قرار گرفت. برمبناي نتايج حاصل شده، راهبردهاي جلوگيري از تبديل و تغيير نامناسب كاربري اراضي با نزديكي نسبي 766/0، توسعه و احيا پوشش گياهي با نزديكي نسبي576/0 و تعديل در برداشت از منابع آب زيرزميني با نزديكي نسبي 403/0 از راه حل ايده آل به ترتيب به عنوان مهمترين راهبردهاي بيابان زدايي در منطقه تشخيص داده شدند.

For advancing the efficiency of control, reclamation, reconstruction project and for preventing of wasting limited resources, it is clear that in desertification projects, a method is needed to cover different benchmarks and alternatives and provide optimal solution basea on systematic structure and group aspects. It is observed that the alternatives provided based on the view of the experts, partial, de-systematic and non-multilateral. There is not enough background in using systematic models such as: Multiple Attribute Decision Making (MADM) in combat desertification. Because, this study tries to use Analytical Hierarchy Process (AHP) and systematic model Technique for Order Preference through Similarity to Ideal Solution (TOPSIS), to provide optimal alternatives in combat desertification. In this study the opinion of experts about alternatives and criteria were assessed by using Delphi method and Pire wise comparison and with the application of EC software, Then final preference for the alternatives was obtained with forming decision matrix in the framework of TOPSIS method. On the basis of obtained results unsuitable land use alternative with relative convergence of 0.766, vegetation cover development and reclamation with relative convergence of 0.576 and modification of groundwater harvesting with relative convergence of 0.403 were determined as the optimum combat desertification alternatives in the study area. Keywords: Analytical Hierarchy Process (AHP), Combat Desertification, Multiple Attribute Decision Making (MADM) Methods, Pire Wise Comparative, Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS).